روش درمانی دیالیز صفاقی | نحوه انجام و انواع آن

حتماً نام دیالیز برای یک بار هم که شده به گوش همه شما رسیده است. دیالیز صفاقی نوعی فرآیند است که به منظور کمک به اقدامات کلیه ها انجام می گیرد. به هنگامی که کلیه ها از کار افتاده اند و نمی توانند وظایف خود از جمله دفع مواد زائد را انجام دهند، می توان از دیالیز صفاقی بهره مند شد. در این روش مقداری مایع به نام مایع تصفیه کننده از طریق لوله وارد شکم بیمار می شود. پس از آن مواد زائد از جریانات خونی گرفته می شود. این مقدار مایع وارد شده به داخل شکم برای مدت زمان معینی در شکم می ماند. پس از آن به همراه مواد زائد و اضافی از شکم خارج می شود.

دیالیز صفاقی چگونه انجام می شود؟

داخل شکم هر فرد پرده ای به نام صفاق وجود دارد. امروزه با اختلال در عملکرد کلیه ها، از این پرده به منظور دفع مواد زائد بدن کمک می گیرند. وجود سوراخ های متعدد و ریزی که بر روی پرده مذکور قرار گرفته اند سبب شده است به آن به چشم یک سبد صافی برای گیر انداختن مواد زائد نگاه کرد. پزشکان متخصص اورولوژی تهران و سایر شهرها،  لوله ای به نام کاتتر را به داخل شکم فرو می کنند و اندازه ای حدود ۱۵ سانتی متر آن را بیرون از شکم نگه می دارند تا بتوانند آن را به دستگاه های مربوط به کیسه های دیالیز متصل کنند. بهتر است در طول درمان بابت حفره ای که کاتتر بر روی شکم تان ایجاد کرده است ناراحت و نگران نباشید. چون ظاهر این حفره را می توان به کمک پانسمان پوشاند و در زیر لباس پنهان کرد. لازم به ذکر است که در شرایط بحرانی امروزی و با وجود بیماری کرونا بهتر است نحوه دیالیز را به طور تخصصی از پزشک متخصص اورولوژی آموزش ببینید و آن را در خانه انجام دهید. در این صورت نیاز نخواهد بود در زمان های مکرر و پشت سر هم به بیمارستان های آلوده مراجعه کنید‌. حتماً می دانید که فضای بیمارستان و درمانگاه ها در این روزهایی که اکثریت مردم با بیماری کرونا دست و پنجه نرم می کنند بسیار آلوده و خطرناک هستند. از آن جایی که تمامی بیماران علی الخصوص بیماران کلیوی، سیستم ایمنی بدنشان بسیار ضعیف شده است بهتر است پرستار دیالیز یا پزشک متخصص اورولوژی فرآیند مربوط به آن را برایتان به طور کامل آموزش و توضیح دهد.

انواع دیالیز

دیالیز در حقیقت به دو نوع اصلی طبقه بندی می شود. نوع اول دیالیز را دیالیز خونی و نوی دیگر آن به دیالیز صفاقی شهرت دارد. هدف هر دو نوع آن ها خارج کردن مواد اضافه و زائد بدن است؛ اما هریک از آن ها به طور مجزا کار خود را انجام می دهند. مثلاً دیالیز خونی برای دفع مواد زائد بدن بیمار دارای نارسایی کلیه به کار گرفته می شود اما در آن از دستگاهی به نام همودیالیز استفاده می کنند. این در حالی است که در دیالیز صفاقی به کمک مایعی که از طریق لوله ای باریک وارد شکم شده است مواد زائد جمع آوری می شود و سپس در زمان مقرر به خارج بدن انتقال می یابد‌.

درمان بیماری نارسایی کلیوی توسط دیالیز صفاقی

تقریباً می توان گفت تمامی بیمارانی که به نارسایی کلیه مبتلا هستند، می توانند از این نوع روش درمانی کمک بگیرند و به طور کامل درمان شوند؛ اما در برخی موارد به هنگام انجام فرآیند دیالیز صفاقی، اختلالاتی به وجود می آید که می تواند پروسه درمان را دچار مشکل کند. به عنوان مثال شخص بیمار اگر در گذشته جراحی شکمی انجام داده باشد ممکن است دچار اختلالات مذکور به هنگام انجام دیالیز صفاقی شود.

احوالات بیمار در طی دیالیز شدن چگونه است؟

درمان دیالیز حتماً باید در زمان مشخص شده ای توسط دستگاه هایی خاص و ضدعفونی شده انجام گیرد. پزشک متخصص اورولوژی معمولا از بیماران نارسایی کلیوی می خواهد تا در هفته سه بار به مطب آن ها مراجعه کنند تا فرآیند دیالیز انجام گیرد. لازم به ذکر است که برای هر جلسه دیالیز شدن برای هر شخص، حدوداً ۳ الی ۴ ساعت زمان لازم است. در روش درمانی دیالیز صفاقی نیازمند حساسیت و مراقبت بیشتری توسط بیمار هستیم. از آن جایی که در این روش قسمتی از شکم بیمار سوراخ می شود، بهتر است موارد بهداشتی بیش از پیش رعایت شود تا بیمار دچار بیماری های عفونی نشود. به منظور انجام دیالیز صفاقی بیمار باید به متخصص اورولوژی کمک کند. وی در ابتدا باید خود را وزن کند تا پزشک متخصص اورولوژی و پرستار مربوطه با توجه به وزن او میزان مایعی که باید وارد بدن بیمار شود را مشخص کنند. پس از آن لازم است بیمار ماسک مناسبی بزند و محل ایجاد حفره را به کمک مواد استریلیزه تمیز و ضدعفونی کند.

عوارض بیماری دیالیزی

بیماری دیالیزی که تحت درمان دیالیز قرار می گیرد ممکن است مشکلات و عوارضی شایان برای وی تهدید کننده باشد. از جمله این عوارض کاهش فشار خون می باشد؛ زیرا کاهش فشار خون می تواند سبب از کار افتادن شانت شریانی وریدی در بیمار شود. به همین منظور پزشکان متخصص اورولوژی به بیماران خود توصیه می کنند تا در طی درمان هر زمانی که احساس سرگیجه، حالت تهوع، استفراغ، گرفتگی عضلات و بی قراری و… به آن ها دست داد سریعاً نزد پزشک معالج خود بروند و علت را جویا شوند. به بیماران دیالیزی توصیه می شود همیشه کمپرس گرم را در دسترس خود داشته باشند تا در مواقع ضعف و گفتگی عضلات از آن استفاده کنند. همچنین این بیماران باید برای رعایت بهداشت دهان و دندان هایشان از مسواک های نرم استفاده کنند؛ زیرا مسواک های خشن می توانند سبب ایجاد زخم و یا آسیب به لثه ها شوند. همچنین لازم است به هنگام تراشیدن موهای زاِد بدن خود، تمامی ابزار و مواد موبر را فراموش کنند و فقط از تراش برقی استفاده کنند. این عمل به منظور جلوگیری از آسیب رسیدن به پوست بیمار انجام می شود. اگر قسمتی از بدن و یا پوست بیمار زخم شد و خونریزی کرد بهتر است به طریقی جلوی خونریزی را بگیرید. در ابتدا محل زخم شدگی را با گاز استریل فشار دهید تا خونریزی متوقف شود. در صورتی که این کار جوابگو نبود، سریعاً به اورژانس مراجعه کنید.

مزایای انجام دیالیز صفاقی چیست؟

دیالیز صفاقی هم مانند هر روش درمانی دیگری دارای مزایا و معایب متعددی می باشد. این روش درمانی معمولا برای بیمارانی که رگی مناسب برای ایجاد فیستول شریانی وریدی دارند، توصیه نمی شود. معمولا این دسته از بیماران باید دیالیز را به روش خونی انجام دهند. یکی از مزیت هایی که می تواند برای بسیاری از بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی مهم باشد این است که نیاز به هیچگونه انجام کار خاصی ندارند. آن ها می توانند با مراجعه های هفتگی یا ماهانه (تعیین این زمان به عهده پزشک متخصص اورولوژی و با توجه به شرایط بیماری، بیمار می باشد)، تحت درمان دیالیزی قرار بگیرند. مزیت دیگر این نوع روش درمانی این است که در صورت تمایل، دیالیز بیمار می تواند در منزل توسط پرستار یا فرد آموزش دیده دیگری انجام شود. دیالیز صفاقی زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که کلیه های بیمار مشکلی داشته باشند و قادر به دفع مواد زائد از بدن نباشند. در این صورت می توان جایگزینی مناسب برای جلوگیری از مشکلات و آسیب هایی که بر اثر عدم کارکرد کلیه به وجود می آید، انتخاب کرد؛ بنابراین دیالیز صفاقی مهم ترین جایگزین درمانی به منظور دفع مواد زائد بدن می باشد.

معایب روش درمانی دیالیز صفاقی چیست؟

یکی از دردسرها و مشکلات اصلی این روش درمانی این است که به وسیله لوله ای قسمتی از آن داخل بدن و قسمت دیگری از آن خارج بدن است، انجام می گیرد. همین امر می تواند در صورت عدم تبحر پزشک معالج، سبب بروز عفونت در بدن بیمار تحت درمان شود.