در این نوشته می خوانید:
آیا تا به حال افراد دیالیزی را از نزدیک دیده‌اید و درباره ضرورت انجام دیالیز از آن‌ها سوالاتی را پرسیده‌اید؟ انجام دیالیز به افراد چه کمکی خواهد کرد؟ آشنایی با انواع دیالیز می‌تواند به افراد کمک کند تا مناسب‌ترین آن‌ها را برگزیند. چه تفاوتی بین انواع دیالیزها وجود دارد؟ کدام یک برای افراد بهتر است؟ دیالیز چگونه می‌تواند مواد زائد و سمی را از بدن خارج نموده و خون را پالایش و تصفیه نماید؟ همان طور که می‌دانید کلیه‌ها در بدن وظیفه پاکسازی خون و عاری کردن آن از هرگونه آلودگی و مواد سمی مانند کراتینین و اوره را برعهده دارند. چنانچه کلیه‌ها نتوانند وظیفه خود و کار تصفیه را به درستی انجام دهند، باید از دیالیز استفاده کرد. بنابراین برای شناخت بیشتر دیالیز و انواع آن با ما همراه باشید.
دلیل ضرورت انجام دیالیز
کار و وظیفه اصلی کلیه‌ها به عنوان یکی از اعضای بدن دفع، مواد زائد، سمی و تمام ناخالصی‌ها و همچنین آب اضافی از بدن است. علاوه‌بر این، کلیه‌ها وظیفه تنظیم و هماهنگی عناصر شیمیایی در خون و کنترل فشار خون را نیز برعهده دارند. سدیم و پتاسیم می‌توانند دو عنصر مهم باشند که کلیه‌ها در عملکرد بهتر جذب کلسیم در بدن نیز کمک‌کننده هستند. دیالیز درست زمانی باید انجام شود که کلیه‌ها نتوانند به درستی کار خود را انجام داده و امور عادی بدن دچار اختلال شوند. دیالیز می‌تواند تا حد زیادی عملکرد و حالت طبیعی بدن را بالا برده و در وضعیت عادی نگه دارد.
زمانی که کلیه‌ها به خوبی کار نکنند و از دیالیز نیز کمک گرفته نشود، تمامی مواد سمی، نمک و سایر مواد زائد بدن رسوب کرده و امکان آسیب رساندن به دیگر اندام‌ها افزایش می‌یابد. آیا دیالیز برای تمامی کسانی که به بیماری کلیوی مبتلا هستند انجام می‌شود؟ در پاسخ باید گفت خیر؛ دیالیز نمی‌تواند برای تمامی بیماری‌های مربوط به کلیه راه حل مناسبی باشد. اگر از عملکرد درست کلیه‌های خود مطمئن نیستید، می‌توانید به یک متخصص اورولوژی مراجعه نموده و معاینه و آزمایشات لازم را انجام دهید.
انواع مختلف دیالیز
انواع مختلف دیالیز
در صورت عدم عملکرد صحیح کلیه‌ها، برای دفع سموم بدن از دیالیز استفاده می‌شود. از نظر نوع می‌توان دیالیز را در 3 دسته کلی جای داد:
همودیالیز
بدون تردید رایج‌ترین، پرکاربردترین و بهترین نوع دیالیز همودیالیز نام دارد. تمامی مایعات و ضایعات بدن در روش همودیالیز توسط یک کلیه مصنوعی از بدن خارج می‌شوند و عمل تصفیه خون نیز به کمک همان کلیه قابل انجام خواهد بود. همچنین در آخر، خون توسط دستگاه‌های پیشرفته دیالیز مجدداً به بدن بازگردانده می‌شود. پزشک طی یک عمل جراحی ساده برای وارد شدن خون به کلیه مصنوعی یک راه عروقی جهت ارتباط با دستگاه دیالیز ایجاد می‌کند. کاتتر وریدی و فیستول شریانی وریدی دو راه عروقی هستند که می‌توان جهت اتصال از آن‌ها بهره گرفت.
فیستول شریانی وریدی
در این روش که بهترین گزینه نیز به حساب می‌آید یک رگ و یک شریان به یکدگیر متصل خواهند شد. همچنین باید دانست که گرافت شریانی وریدی از نوع لوله حلقوی است.
کاتتر وریدی
در یکی از رگ‌های بزرگ موجود در ناحیه گردن، کاتتر قرار داده می‌شود. یکی دیگر از تفاوت‌های این دو راه عروقی کوتاه مدت و بلند مدت بودن آن‌ها است. فیستول شریانی وریدی عموماً برای دیالیزهای بلند‌مدت و طولانی مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ اما کاتترها برای دیالیز موقتی و کوتاه‌مدت استفاده می‌شوند. بنابراین تفاوت آن‌ها زمانی مشخص می‌گردد که بعد از دریافت فیستول شریانی وریدی افراد دو الی سه هفته بعد همودیالیز شوند؛ در حالی که در روش کاتتر وریدی چند ماه بعد می‌توانند برای این عمل آمادگی داشته باشند.
همودیالیز در هر هفته حدوداً 3 بار و در هر جلسه به مدت 3 الی 5 ساعت زمان لازم دارد. عموماً همودیالیز افراد در مراکز دیالیز، مطب پزشک یا در برخی بیمارستان‌ها انجام می‌گیرد. وضعیت جسمانی بیمار، حجم بدن و میزان سموم و مواد زائد بدن مدت زمان درمان برای هر بیمار را مشخص می‌کند.
دیالیز صفاقی
2. دیالیز صفاقی
پزشک در این روش به کمک یک جراحی کاتتر دیالیز صفاقی را درون شکم قرار خواهد داد. صفاق یا همان پرده نازک روی حفره شکم به کمک کاتتر وظیفه تصفیه خون را برعهده دارد. مایع دیالیز در طول درمان وارد صفاق شده و مواد زائد و سموم بدن از طریق این مایع جذب و به بیرون منتقل می‌شوند. سپس بعد از پایان کار این مایع جذب شده و مقدار اضافی آن از قسمت داخلی شکم به بیرون انتقال یافته و تخلیه خواهد شد. دیالیز صفاقی در طول روز باید حدوداً 4 تا 6 بار انجام شده و این روش نسبتاً طولانی است. دیالیزهای صفاقی خود دارای انواعی بوده که معروف‌ترین آن‌ها به شرح زیر هستند:
دیالیز صفاقی گردشی مداوم
مایع موجود در این روش به کمک یک دستگاه به داخل یا بیرون بدن هدایت می‌شود. همچنین اغلب این روش در آخر شب و به هنگام خوابیدن انجام خواهد شد.
دیالیز صفاقی مداوم سرپایی
شکم در روش دیالیز مداوم سرپایی در طول روز مدام پر و خالی می‌شود. استفاده از این روش بیمار را ملزم می‌کند تا بیدار بماند؛ زیرا هیچ‌گونه دستگاهی در این روش وجود نخواهد داشت.
دیالیز صفاقی متناوب
روش دیالیز صفاقی متناوب از دیگر روش‌های این نوع دیالیز است که تقریباً طولانی‌تر بوده و نیاز به دستگاه‌های ویژه CCPD دارد و حتماً باید در بیمارستان‌ها انجام گیرد.
جایگزین کلیوی درمانی همیشگی و مداوم
جایگزین کلیوی درمانی همیشگی و مداوم
کسانی که به نارسایی حاد کلیوی دچار هستند و در بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان‌ها نگهداری می‌شوند، در اکثر مواقع برای آن‌ها از جایگزین کلیوی استفاده می‌شود. هموفیلتراسیون نام دیگر این روش است؛ زیرا خون از طریق دستگاهی که مانند صافی عمل می‌کند، تصفیه خواهد شد. مایع جایگزین و خون طی این روش مجدداً به بدن بازگردانده شده و میزان زمانی که برای انجام آن نیاز است 12 الی 24 ساعت خواهد بود.
آیا دیالیز می تواند برای افراد خطرناک باشد؟
در هر نوع درمانی به همان نسبت که می‌تواند اثربخش و مفید باشد، به احتمال بسیار کم، امکان بروز مشکل و خطر نیز وجود دارد. اکنون خطرهای احتمالی هر یک از سه نوع دیالیز را بررسی می‌کنیم.