عارضه اپیسپادیاس و انواع آن

این بیماری معمولاً به صورت مادرزادی در دختران و پسران دیده می شود. بیماران مبتلا به اپیسپادیاس در قسمت مجاری ادراری شان یعنی دقیقاً در لوله ای که ابتدا و انتهایش به مثانه و خارج بدن متصل است دچار ناهنجاری و اختلال می باشند. در اکثر موارد راه درمان این ناهنجاری کمیاب انجام عمل جراحی تجویز می شود‌.

تفاوت بیماری اپیسپادیاس و بیماری هیپوسپادیاس

این دو بیماری شباهت اسمی بسیار نزدیکی به هم دارند. هر دو بیماری بر اثر اختلالات مادرزادی به وجود می آید و نوزاد به هنگام تولد ممکن است یکی از آن ها را همراه خود آورد. در واقع هر دو بیماری نشان دهنده اختلال در مجاری ادراری می باشد با این تفاوت که بیماران مبتلا به هیپوسپادیاس دارای رشد ناقصی از مجاری ادراری هستند. این امر سبب می شود محل ادرار به نوک آلت تناسلی نرسد و محل تخلیه ادرار در پایین آلت تناسلی قرار می گیرد. بیماران مبتلا به اپیسپادیاس نیز مجاری ادراری به طور کامل رشد نمی کند و محل تخلیه ادرار در قسمت بالای آلت تناسلی قرار می گیرد. این نوع بیماری در بین پسران شیوع بیشتری داشته است؛ اما تعداد بسیار اندکی از دختران نیز به این نوع بیماری مبتلا می شوند.

 بیماری اپیسپادیاس در مردان و پسران چگونه است؟

همان طوری که گفتیم این بیماری مادرزادی است و نوزاد پسر به هنگام تولد با چنین ناهنجاری مواجه شده است. اندازه آلت تناسلی این نوزادان معمولاً کوچک است اما از نظر عرضی تقریباً پهن هستند. خم بودن آلت تناسلی از دیگر مواردی است که در نوزادان مبتلا به اپیسپادیاس دیده می شود. همان طوری که می دانید در حالت طبیعی محل تخلیه و خروج ادرار در سر آلت است اما در بیماران مبتلا به اپیسپادیاس این گونه نیست. در این بیماران در قسمت فوقانی آلت تناسلی شیاری وجود دارد که محل تخلیه ادرار نام گرفته است.

 

انواع بیماری اپیسپادیاس در نوزادان پسر

در نوزادان پسر انواع مختلفی از این بیماری دیده شده است. به عنوان مثال می توان به بیماری اپیسپادیاس جلویی که یکی از رایج ترین نوع بیماری در پسران است. اپیسپادیاس پنوپوبیک نوع دیگری از این بیماری است که در آن محل تخلیه ادرار بیماران مبتلا در اطراف استخوان ناحیه تناسلی است. معمولاً در این نوع بیماری اپیسپادیاس استخوان های لگن فاصله بسیار زیادی از یکدیگر دارند. اپیسپادیاس آلت تناسلی نیز یکی دیگر از انواع این بیماری به شمار می رود.

بیماری اپیسپادیاس در دختران و زنان چگونه است؟

دختران و زنان مبتلا نیز با اختلالاتی در نواحی مجرای ادراری رو به رو هستند. محل قرار گیری مجاری ادراری در دختران مبتلا به اپیسپادیاس نیز به طور طبیعی نمی باشد. معمولاً مجاری ادراری در دختران مبتلا به اپیسپادیاس در بالاتر از آن محل یعنی نزدیک به کلیتوریس و یا زیر شکم قرار گرفته است. معمولاً کلیتوریس نیز به دلیل جابه جایی و فاصله زیاد استخوان های ناحیه تناسلی دچار جابه جایی مکان شده است. شکل ظاهری لابیا در دختران مبتلا به اپیسپادیاس به طور طبیعی نیست و در جای، خود قرار ندارند.

علل ابتلا به بیماری اپیسپادیاس چیست؟

در این راستا باید بگوییم که نوعی غشا در بدن وجود دارد که به آن غشا کلوکال گویند. این غشا تبدیل به سیستم گوارشی و سیستم تناسلی خواهد شد. به هر حال تنها علت تائید شده یک نقص مادرزادی است که منجر به بیماری اپیسپادیاس خواهد شد.

نشانه های بیماری اپیسپادیاس چیست؟

در ابتدا لازم است بگوییم در اکثر مواقع که ظاهر سیستم تناسلی غیر طبیعی است این بیماری در روزهای ابتدایی تولد در بیمارستان توسط تیم پزشکی تشخیص داده می شود؛ اما در برخی مواقع در صورت خفیف بودن این عارضه احتمال تشخیص آن کاهش می یابد؛ بنابراین کودک تا سن ۲ الی ۳ سالگی که از پوشک گرفته می شود بیماری اش پنهان می ماند. در این سن هنگامی که مادر فرزند را به منظور آموزش تخلیه ادرار به توالت می برد ممکن است متوجه نشتی ادرار فرزندش شود. تشخیص این بیماری در دختران بسیار دشوارتر از تشخیص اپیسپادیاس در پسران است. در برخی مواقع ادرار به طور کامل تخلیه نمی شود و مدام به طرف کلیه ها باز می گردند و این می تواند علامتی از ابتلا به بیماری اپیسپادیاس باشد. عفونت های مکرر در دستگاه تناسلی نیز یکی دیگر از نشانه های این بیماری می باشد که در پی آن بی اختیاری ادراری شایع می باشد.

بازشناسی بیماری اپیسپادیاس

 همان طوری که گفته شد در اغلب موارد پزشکان در زمان تولید نوزاد بیماری اپیسپادیاس را در وی تشخیص خواهند داد. در این گونه موارد آلت تناسلی نوزاد پسر شکل غیر طبیعی و منحنی شکل به خود می گیرد. در نوزادان دختر نیز لابیا و کلیتوریس به شکل غیر نرمال و خارج از جایگاه طبیعی می باشند. در صورت تشخیص این بیماری در نوزاد شما قطعاً پزشک متخصص اطفال شما را به یک متخصص اورولوژی حرفه ای معرفی خواهد کرد. به منظور تشخیص این بیماری هیچ آزمایش خاصی انجام نمی شود و تشخیص آن فقط با معاینه فیزیکی انجام می شود؛ اما اگر این بیماری به درستی تشخیص داده شود، قطعاً آزمایش هایی مبنی بر میزان انحراف و رشد این بیماری در بدن انجام خواهد شد. آزمایش های لازم جهت اندازه گیری میزان اپیسپادیاس در بدن به آزمایش خون، آزمایش ادرار، انجام سونوگرافی و سی تی اسکن و… می باشد.

تشخیص بیماری اپیسپادیاس در دوران جنینی امکان پذیر است؟

همان طوری که می دانید جنین در شکم مادر توسط دستگاه سونوگرفی و تصاویر مربوط به آن دیده می شود؛ بنابراین تشخیص این نوع بیماری توسط این دستگاه به شدت دشوار است‌.

روش های درمان اپیسپادیاس

بیماری اپیسپادیاس نه تنها بر روی ظاهر بلکه عملکرد تخلیه ادرار و سیستم تناسلی نیز خدشه دار می کند. از این رو بهترین درمان برای التیام این وضعیت انجام عمل جراحی می باشد. متأسفانه هیچ روشی وجود ندارد که بتوان از بروز این بیماری جلوگیری کرد. به همین منظور بهتر است به محض تشخیص بیماری جهت درمان آن اقدام کنید و روند درمان را به تعویق نیندازید. در برخی موارد احتمالاً بیمار مبتلا به اپیسپادیاس به چندین نوع عمل جراحی نیازمند شود‌. در این صورت حتماً فرزندتان را برای انجام عمل جراحی و گذراندن دوره درمان آماده کنید. بهتر است بدانید هر چه روند درمان سریع تر انجام شود شما با نتیجه مطلوب تری از عمل روبه رو خواهید شد.

روند درمان اپیسپادیاس برای پسران چگونه است؟

همان طوری که گفته شد بیماری اپیسپادیاس ممکن است برای پسران و دختران رخ دهد. در واقع این بیماری هیچ تمایز جنسیتی در نوزادان ایجاد نمی کند. از آن جایی که سیستم تناسلی پسران و دختران با یکدیگر متفاوت است پس روند درمان آن ها نیز کمی متفاوت از دیگری است. به منظور درمان این عارضه در پسران در ابتدا عملکرد آلت تناسلی افراد و شکل ظاهری آن را بررسی خواهند کرد. عملکرد مثانه بر کنترل ادرار نیز باید مورد بررسی قرار بگیرد. علاوه بر این باید موضوع باروری و بیضه ها نیز مورد بررسی قرار بگیرد زیرا این موضوع در آینده فرد اهمیت بسیار زیادی خواهد داشت. همان طوری که قبلاً گفته شد این بیماری در انواع مختلفی وجود دارد. روش درمان آن نیز با توجه به نوع بیماری متفاوت است.

روند درمان اپیسپادیاس برای دختران چگونه است؟

تعداد دخترانی که به بیماری اپیسپادیاس مبتلا هستند نسبت به پسران مبتلا شده کمتر است. روند درمان در دختران مبتلا به اپیسپادیاس نیز بسیار دشوارتر از روش های درمانی در پسران مبتلا به اپیسپادیاس می باشد. تشخیص این بیماری در دختران نیز در وحله اول در بیمارستان توسط تیم پزشکی انجام می گیرد. مهم ترین نکته درباره بیماری اپیسپادیاس در دختران این است که هیچ اختلالی در باروری وی ایجاد نخواهد شد. دلیل این امر این است که محل تولید مثل و محل تخلیه ادرار در زنان کاملاً مجزا از یکدیگر است؛ اما این موضوع که در چه مرحله ای از بیماری آن را تشخیص داده آید می تواند روند درمان را سخت از یا آسان تر کند. به منظور درمان این عارضه لازم است جراح دو قسمت کلیتوریس که از یکدیگر دور شده اند را به هم متصل کند. مجاری ادراری را از جایگاه فعلی بردارد و به جایگاه طبیعی خود متصل کند.

روند بهبودی پس از درمان چه مدت است؟

دوره بهبودی در افراد مختلف، متفاوت است. بیمارانی که عمل سرپایی انجام داده اند و عمل آن ها به سهولت انجام شده است روند بهبودی با سرعت بیشتری انجام خواهد شد. این در حالی است که بیمارانی که به اکستروفی مثانه نیز مبتلا هستند از روند بهبودی طولانی تری برخوردار می باشند.

عوارض بیماری اپیسپادیاس

بیماری اپیسپادیاس عوارض دشواری را برای بیمار به همراه می آورد. عدم برخورداری از ظاهر متناسب سیستم تناسلی، نشتی ادرار و در برخی موارد عدم کنترل بر ادرار از جمله عوارض این بیماری به شمار می روند.

 

گفته شد که بیماری اپیسپادیاس نوعی بیماری نادر مادرزادی است. هیچ روش خاصی به منظور جلوگیری از این بیماری وجود ندارد؛ بنابراین باید به محض تشخیص بیماری درمان شود تا از بروز هر گونه اختلال و ناهنجاری جلوگیری شود. اگر تشخیص این بیماری در دوره ابتدای نوزادی و در بیمارستان انجام شود جای هیچ نگرانی نیست زیرا پزشک متخصص اورولوژی از پس آن برخواهد آمد؛ اما اگر این بیماری پیشرفت کند ممکن است با بیماری های دیگری هم چون اکستروفی مثانه همراه شود. در این صورت روند درمان و انجام عمل جراحی کمی دشوار خواهد شد.

عوارض درمان بیماری اپیسپادیاس چیست؟

درمان بیماری اپیسپادیاس در برخی موارد به راحتی که فکر می کنید نیست. بدین منظور لازم است در ابتدای تشخیص جهت درمان عجله کنید. در برخی موارد بیماران پس از انجام عمل جراحی شاهد باز شدن حفره ای به نام فیستول در مجاری ادراری می باشند؛ اما راه درمانی جهت بسته شدن این حفره وجود دارد. البته در برخی موارد این حفره به طور اتومات بسته و ناپدید خواهد شد.

نکاتی که دانستن آن پس از انجام عمل جراحی اپیسپادیاس ضروری می باشد

پس از انجام عمل جراحی لازم است مراقبت هایی جهت تسریع روند درمان به کار ببرید. بدین منظور در ابتدا باید بگوییم که از انجام معاینات پزشکی غافل نشوید. اگر پس از مرخص شدن از بیمارستان و استراحت در منزل دچار تب و لرز شدید حتماً نزد پزشک متخصص اورولوژی بروید و موضوع را با او در میان بگذارید. محل زخم را به شدت تمیز کنید و در صورت هر گونه عفونت و خونریزی حتماً نزد پزشک معالج بروید و از او کمک بخواهید.