در این نوشته می خوانید:
پارگی مثانه اتفاقی است که به ندرت رخ می دهد و علت آن بیشتر به دلیل ترومای شکم یا لگن است، اما ممکن است به صورت خود به خودی یا به علت انجام روش های جراحی یا آندوسکوپی اتفاق بیفتد. در بزرگسالان مثانه به خوبی در داخل لگن استخوانی محافظت می شود، به همین دلیل به سادگی آسیب نمی بیند و اکثریت قریب به اتفاق آسیب های مثانه در ارتباط با شکستگی های لگن، به ویژه آن ها که شامل شکستگی استخوان شرمگاهی هستند، رخ می دهد. افرادی که دچار پارگی مثانه می شوند درد بسیار شدیدی را تجربه می کنند. در این مقاله سعی شده است دلایل پارگی مثانه، درمان های آن و انواع پارگی های مثانه توضیح داده شوند.
پارگی مثانه به چند صورت ممکن است رخ بدهد؟
پارگی مثانه را می توان با توجه به محل و میزان پارگی آن به چند نوع دسته بندی کرد.
نوع اول، کوفتگی مثانه است. شاید نتوان کوفتگی مثانه را پارگی در نظر گرفت، زیرا تنها پارگی ناقصی در بخش های مخاطی صورت می گیرد، اما یکی از رایج ترین اتفاقاتی است که برای مثانه رخ می دهد.
نوع دوم پارگی مثانه، ساب سروزال نام دارد که به آن پارگی بینابینی نیز گفته می شود. پارگی بینابینی، نوعی نادر از پارگی است که علت آن پارگی سطح سروزی است.
نوع سوم، که به نام ترومای بلانت شناخته می شود، یکی از رایج ترین اتفاقاتی است که منجر به پارگی مثانه می شود. ترومای بلانت عموما بر اثر تصادفات موتور سیکلت رخ می دهد. تصادفات موتور سیکلت معمولاً با آسیب جدی به لگن همراه هستند و می توانند با پارگی مثانه همراه شوند.
پارگی مثانه به چند صورت ممکن است رخ بدهد؟
نوع چهارم، پارگی داخل صفاقی است. پارگی های داخل صفاقی معمولاً زمانی رخ می دهند که مثانه پر تحت تاثیر نیروهای فشاری در قسمت تحتانی شکم قرار می گیرد. پارگی های داخل صفاقی نیاز به جراحی دارند.
نوع پنجم، پارگی های خارج صفاقی هستند. پارگی های خارج صفاقی معمولاً با شکستگی لگن همراه هستند. این نوع از پارگی به دلیل نیرو های فشاری وارد شده، بعد از اینکه باعث پارگی دیواری جلویی یا جانبی مثانه می شود و یا به دلیل نفوذ مستقیم شکستگی استخوان به مثانه، ایجاد می شوند. پارگی های خارج صفاقی عموما بدون عارضه اند و اغلب به صورت غیر جراحی قابل درمان هستند.
نوع ششم، پارگی ترکیبی است که در صورت پارگی همزمان داخل صفاقی و خارج صفاقی رخ می دهد.
نوع هفتم، پارگی هایی هستند که به صورت خود به خودی رخ می دهند. پارگی خود به خودی مثانه امری بسیار نادر است و در صورت ایجاد پارگی خود به خود، احتمالاً با مرگ و میر فرد همراه است. مواردی در ارتباط با زایمان طبیعی، هموفیلی، عفونت یا حبس ادراری در این خصوص گزارش شده اند.
تقریباً ۶۰ درصد از آسیب های مثانه خارج صفاقی، ۳۰% داخل صفاقی و ۱۰ درصد باقی مانده هم ترکیبی از دو نوع خارج و داخل صفاقی هستند.
نکته: صفاق غشاء نازکی است که دیواره شکم و بخش بزرگی از اعضا را می پوشاند و در واقع از بخش های مهم بدن حفاظت می کند. برای درک بهتر وظیفه صفاق، می توان آن را به صورت بادکنکی در نظر گرفت که اعضای مختلف از خارج به طرف داخل این بادکنک فشرده شده اند.
تاثیر سن بر ایجاد پارگی مثانه
تاثیر سن بر ایجاد پارگی مثانه
در افراد بزرگسال، مثانه خالی به خوبی در لگن استخوانی محافظت می شود، اما مثانه پر ممکن است به سطح ناف برسد و آن را در برابر خطرات موجود آسیب پذیرتر کند. در کودکان بسیار خردسال مثانه یک اندام داخل شکمی است که در هنگام ضربه آن را در معرض آسیب قرار می دهد. پس به طور کلی می توان گفت، بروز پارگی داخل صفاقی مثانه در کودکان به دلیل محل داخل شکمی مثانه در سنین پایین بسیار بیشتر است.
چه علائمی نشان دهنده پارگی مثانه هستند؟
چه علائمی نشان دهنده پارگی مثانه هستند؟
یکی از قطعی ترین علامت های ابتلا به پارگی مثانه هماچوری شدید است. هماچوری به شرایطی گفته می شود که خون در ادرار فرد وجود داشته باشد. بر اساس تحقیقات انجام شده، تقریبا ۷۷ تا ۱۰۰ درصد موارد بیماران مبتلا به پارگی مثانه هماچوری شدید دارند.
سایر علائم پارگی مثانه شامل:
- درد لگن
- درد زیر شکم و کمر
- مشکل و درد در دفع ادرار
- تب
همچنین، پارگی های خود به خودی با درد لگن، نارسایی کلیه، آسیت ادراری و سپسیس ظاهر می شود.
سپسیس یک وضعیت جدی ناشی از وجود میکرو ارگانیسم های مضر در خون یا سایر بافت ها و واکنش بدن به حضور آن ها است که به طور بالقوه منجر به اختلال در عملکرد اندام های مختلف می شود.
آسیت ادراری یک بیماری نادر است که با سوراخ شدن مثانه داخل صفاقی همراه است.
تشخیص پارگی مثانه
تشخیص پارگی مثانه
برای تشخیص پارگی مثانه متخصص اورولوژی از روش مختلفی استفاده می کنند.
- زمانی که برای فردی شکستگی لگن رخ می دهد، پزشک معمولاً به آسیب به مثانه، مجرای ادرار و واژن مشکوک می شود. در این شرایط، یک معاینه فیزیکی دقیق برای تشخیص به موقع این آسیب ها حیاتی است. هر شکستگی لگن ممکن است با پارگی مثانه همراه باشد، اما شکستگی هایی که در آن ها قوس قدامی یا استخوان شرمگاهی درگیر شده اند، به طور قابل توجهی این خطر را افزایش می دهند.
- روش تشخیصی دوم، آزمایش ادرار است. در آزمایش ادرار افراد مبتلا به پارگی مثانه هماچوری شدید مشاهده خواهد شد. همچنین نیتروژن، اوره خون و کراتینین این افراد ممکن است به دلیل جذب صفاقی ادرار افزایش پیدا کند.
- در ارزیابی دیگر برای تشخیص پارگی مثانه می توان از سونوگرافی برای معاینه تروما و مایع آزاد در لگن، استفاده کرد. معاینه تروما ادرار را از خون متمایز نمی کند بنابراین سونوگرافی برای خونریزی داخل صفاقی در بیماران مبتلا به ترومای لگن کمتر تجویز می شود.
- درصورت شکستگی لگن و هماچوری شدید در بیماران به سیستوگرافی رتروگراد برای ارزیابی پارگی مثانه نیاز است. در غیاب شکستگی لگن نیز این موضوع توصیه می شود.
نکته: سیستوگرافی رتروگراد یک آزمایش تصویربرداری است که از اشعه ایکس برای دیدن مثانه استفاده می شود. البته بیمارانی که دچار شکستگی لگن شده اند، اما هماچوری ندارند، نیازی به انجام سیستوگرافی رتروگراد ندارند.
روش های درمان پارگی مثانه
بسته به نوع پارگی، از روش های متفاوتی برای درمان پارگی مثانه استفاده می شود.
انجمن اورولوژی امریکا توصیه می کند که پارگی مثانه داخل صفاقی باید با جراحی ترمیم شود، زیرا که پارگی های داخل صفاقی ناشناخته و ترمیم نشده ممکن است منجر به سپسیس، نارسایی کلیه یا مشکلات جدی دیگری در آینده شوند.
از آن جایی که بسیاری از از پارگی ها با ترومای بزرگ همراه هستند، جراحی های باز یکی از رایج ترین درمان های پارگی مثانه هستند، اما ترمیم لاپاراسکوپی ممکن است در برخی شرایط مناسب باشد. باید به این نکته توجه شود که همه آسیب های پارگی باید ترمیم شوند، زیرا اگر از آسیب های کوچک چشم پوشی شود، ممکن است به بزرگ شدن این آسیب ها منجر شده و خطراتی را به همراه داشته باشد.
بر اساس دستور العمل های دیگر انجمن اورولوژی آمریکا لازم است که آسیب های مثانه خارج صفاقی با قرار دادن کاتتر درمان شوند. درمان استاندارد به این گونه است که باید کاتتر را در محل به مدت دو تا سه هفته به روی پارگی قرار داد، اما در برخی از موارد ممکن است لازم باشد کاتتر برای مدت زمان بیشتری داخل شکم بماند. برای ترمیم پارگی های خارج صفاقی ای که پس از ۴ هفته تخلیه کاتتر بهبود نمی یابند باید روش جراحی باز در نظر گرفته شود.
آسیب هایی که به قسمت بالایی مثانه، گردن مثانه وارد می شوند اغلب بدون ترمیم جراحی بهبود نمی یابند.
نکته: کاتتر یک لوله نازک ساخته شده از مواد پزشکی است که طیف وسیعی از عملکردها را انجام می دهد. کاتتر ها وسایل پزشکی هستند که می توانند برای درمان بیماری ها و انجام اعمال جراحی داخل بدن قرار داده شوند.
بیمارانی که تحت درمان قرار می گیرند باید توجه داشته باشند که، پس از ترمیم لازم است سیستوگرافی برای تایید بهبودی انجام شود.
عارضه هایی که پس از پارگی مثانه و درمان آن ایجاد می شوند
پس از پارگی مثانه فرد ممکن است با عوارضی از جمله موارد ذکر شده در قسمت بعدی مواجه شود:
- آبسه لگن
- عفونت داخل شکمی
- خونریزی
- نارسایی کلیه
- عفونت مجاری ادراری و غیره
دلیل ابتلا به اینگونه بیماری ها و عارضه ها تخلیه ادرار به نواحی داخل شکمی است.
سخن نهایی
پارگی مثانه مشکلی است که ممکن است به ندرت رخ دهد. از اصلی ترین دلایل ایجاد پارگی مثانه، وارد شدن ضربه به مثانه و ایجاد شکستگی در لگن هستند. برای درمان پارگی های مثانه از جراحی باز یا لاپاراسکوپی استفاده می شود. اگر چه پارگی مثانه یک آسیب شایع نیست اما زمانی که این مشکل تشخیص داده می شود بهتر است ترمیم آن توسط یک تیم حرفه ای متشکل از جراحان، اورولوژیست، جراح تراما و پرستاران آموزش دیده انجام شود. این بیماران پس از انجام جراحی برای اینکه از سالم بودن عملکرد مثانه خود مطمئن شوند، بهتر است مدت ها پیگیری دقیق انجام داده و تحت نظر پزشک باشند.