کمبود اسپرم در مایع منی | از علل تا روش درمانی

هر زوجی به منظور بچه دار شدن نیازمند تخمک و اسپرم هایی سالم هستند تا بتوان به کمک آن ها لقاح انجام داد‌. در واقع زمانی که اسپرم ها در رحم زن آزاد می شوند باید مسیری را طی کنند تا به تخمک برسند. در بین راه ممکن است تعدادی از اسپرم ها به دلایل مختلفی از بین بروند و به مقصد نرسند. به همین منظور هر چه تعداد اسپرم های سالم بیشتر باشد، شانس بارداری افراد نیز بالاتر خواهد بود؛ اما در مواقعی تعداد اسپرم ها بسیار کمتر از حالت نرمال است و این موضوع احتمالاً سبب اختلال در باروری خواهد شد. با ما همراه باشید تا دلایل کمبود اسپرم و روش های درمانی آن به منظور بالا رفتن شانس بارداری را برایتان مطرح کنیم.

دلیل کاهش اسپرم در مایع منی چیست؟

اگر بخواهیم یکی از علل اصلی در ناباروری آقایان را ذکر کنیم باید به کمبود اسپرم اشاره کنیم. در اندازه گیری مقدار اسپرم در منی باید بگوییم که در هر یک میلی لیتر مایع منی باید بیش از شانزده میلیون اسپرم وجود داشته باشد. در غیر این صورت فرد با کمبود اسپرم مواجه شده است. یکی از علل اصلی کاهش اسپرم در مایع منی ضربه به بیضه ها چه به صورت عمدی چه سهوی می باشد. شغل هایی که مردان در معرض گرمای بیش از حد هستند یا به اجبار باید مدت زمان طولانی را بنشینند مانند نانواها و رانندگان تاکسی بیش از سایرین در معرض خطر ابتلا به این عارضه قرار دارند. چاقی مفرط نیز یکی از دلایل ابتلا به عارضه کمبود اسپرم می باشد. جالب است بدانید مصرف برخی از داروها نیز باعث می شود تعداد اسپرم های مرد کاهش یابد. انواع بیماری ها همچون واریکوسل، تومور و انواع سرطان ها و… می تواند بر کاهش اسپرم در بیضه ها تأثیرگذار باشد. در ادامه باید به مهم ترین عامل یعنی کاهش کیفیت و سلامت اسپرم ها نیز اشاره کرد. در واقع اسپرمی که ناقص باشد یا از کیفیت پایینی برخوردار باشد نیز می تواند فرد را دچار اختلال باروری کند؛ اما چه چیزی سبب کاهش کیفیت اسپرم می شود؟ در پاسخ به این سؤال باید بگوییم که عواملی همچون عوامل محیطی، عوامل پزشکی و سبک زندگی افراد می تواند در کاهش یا افزایش کیفیت اسپرم ها مؤثر واقع شوند.

عوامل محیطی چگونه بر تعداد و کیفیت اسپرم ها تأثیر می گذارد؟

دما تا حد بسیار زیادی بر اسپرم ها و کیفیت آن ها تأثیر می گذارد. در واقع اگر بخواهیم شرایط ایده آلی برای اسپرم ها تدارک کنیم باید به دمایی کمتر از دمای بدن فکر کنیم. جالب است بدانید دلیل اینکه بیضه ها که محل قرار گیری اسپرم است در بیرون از بدن قرار داده شده اند همین است. این موضوع فقط درباره شغل هایی مانند نانواها صدق نمی کند بلکه در افرادی که بیش از حد در استخر آب گرم می مانند یا محیط اطراف خود را گرم می کنند نیز تأثیرگذار است. علاوه بر این کسانی که در زمینه های دیگری کار می کنند و با مواد شیمیایی همچون آفت کش های مزارع، مواد شیمیایی در کارخانجات و حلال ها و… سر و کار دارند نیز در معرض خطر ابتلا به کمبود اسپرم قرار دارند. یکی دیگر از عوامل محیطی که بر کاهش تعداد اسپرم ها مؤثر است قرار گرفتن بیش از حد در معرض اشعه ایکس می باشد.

عوامل پزشکی و تأثیرات آن بر اختلال کمبود اسپرم

سایر عمل های جراحی که مربوط به بیضه ها می باشد، مانند جراحی بیضه، جراحی مثانه، ترمیم فتق اینگوینال و… ممکن است در کاهش میزان اسپرم تأثیرگذار باشد‌. برخی از بیماری ها مانند سندروم کلاین فلتر و انواع سرطان ها نیز می توانند بر کاهش میزان اسپرم تأثیر بگذارند. برخی از روش های درمانی مانند شیمی درمانی، پرتو درمانی و… می توانند سبب کاهش تولید اسپرم در منی شوند. بیماری هایی همچون واریکوسل و التهاب وریدهای بیضوی به طور قطع سبب کاهش میزان اسپرم تولید شده خواهند شد. جالب است بدانید عفونتی شدن ناحیه تناسلی چه بر اثر مقاربت باشد و چه نباشد می توانند بر مسدود شدن مسیر تخلیه اسپرم و کاهش میزان تولید اسپرم سالم تأثیر بگذارد. بسیاری از روش های درمانی و مصرف داروهای آنتی بیوتیک، داروهای ضد قارچ و داروهایی که به منظور درمان سرطان مصرف می شوند نیز می توانند در کاهش میزان اسپرم تولید شده تأثیر بگذارند. خوب است بدانید در برخی موارد اسپرم به اندازه کافی تولید می شود اما استخراج و تخلیه آن به درستی انجام نمی شود‌. در این مواقع باید مسیر خروج منی را بررسی کرد شاید بر اثر شرایط فیبروز کیستیک یا دیگر عوامل این چنینی با انسداد مسیر خروج اسپرم روبه رو شده باشید.

روش ها و سبک زندگی افراد چگونه بر میزان کاهش اسپرم های تولید شده اثر می گذارد؟

تغذیه مناسب و عدم استفاده از مواد مخدر می تواند در افزایش میزان اسپرم تولید شده تأثیر بگذارد. مصرف بی رویه مشروبات الکلی نیز بر کاهش تولید اسپرم مؤثر می باشد. در برخی موارد افراد از موادی همچون استروئیدهای آنابولیک که در باشگاه های بدنسازی به عنوان مکمل و ویتامین ها جهت افزایش حجم عضلات بدنشان استفاده می کنند بر کمبود میزان اسپرم اثر گذار هستند. در واقع این مواد سبب کوچک تر شدن بیضه و در نتیجه کاهش میزان تولید اسپرم خواهد شد. همان طوری که در بالاتر ذکر شد افرادی که در شغل هایی همچون رانندگی بر روی کامیون یا تاکسی کار می کنند به دلیل نشستن بیش از حد در معرض خطر ابتلا به این اختلال قرار گرفته اند. اگر فردی دچار استرس بیش ازحد یا افسردگی یا دیگر بیماری های روحی و روانی شود احتمالاً میزان تولید اسپرم های وی کاهش خواهد یافت. چاقی بیش از حد و اضافه وزن یکی دیگر از مواردی است که سبب اختلال در هورمون ها می شوند‌.

نشانه های کمبود اسپرم در مایع منی

در واقع اسپرم ها با چشم دیده نمی شوند پس تا زمانی که اقدام به باروری نکنید از کمبود آن مطلع نخواهید شد. در برخی موارد فرد بیماری زمینه ای مانند عدم تعادل هورمونی دارد. در این صورت علائمی که در فرد ظاهر می شود با علائم کمبود اسپرم یکسان نمی باشد. در برخی موارد علائمی همچون بروز اختلال در نعوظ، کاهش میل جنسی، درد و التهاب در نواحی اطراف بیضه یا درد بیضه ها و کم بودن میزان موهای بدن که نشان از کمبود هورمون تستوسترون است، نشان دهنده کمبود میزان اسپرم در مایع منی می باشد.

چه زمانی لازم است به پزشک متخصص اورولوژی مراجعه کنیم؟

در ابتدا لازم است شما در زمانی مناسب نزد پزشک متخصص اورولوژی در تهران و سایر شهرها بروید؛ اما مناسب ترین زمان جهت تشخیص این عارضه چه زمانی است؟ اگر یک سال به طور مستمر رابطه جنسی پوشش دهی نشده داشتید و هیچ گونه بارداری صورت نگرفت لازم است به پزشک متخصص اورولوژی و پزشک متخصص زنان مراجعه کنید. علاوه بر این در صورتی که در انزال و نعوظ خود دچار اختلال هستید بهتر است نزد متخصص اورولوژی بروید و از او درخواست یاری کنید. انجام جراحی هایی خاص در سیستم تناسلی نیز شرایط را جهت مراجعه به پزشک متخصص اورولوژی فراهم می کند.

بازشناسی عارضه کمبود اسپرم

به منظور تشخیص و بازشناسی ناهنجاری کمبود اسپرم در ابتدا پزشک متخصص اورولوژی سابقه پزشکی بیمار را مورد بررسی قرار می دهد. پس از آن احتمالاً دستگاه تناسلی فرد را تحت معاینه فیزیکی قرار می دهد. در این زمان لازم است سؤالاتی نظیر سابقه بیماری خاص، سابقه انجام عمل جراحی و مصرف داروهایی خاص را از بیمار خواهد پرسید. جالب است بدانید در برخی موارد اگر چنین بیماری در بین اطرافیان درجه یک شخص چنین عارضه ای وجود داشته باشد احتمالاً فرد نیز تحت بیماری ارثی قرار خواهد گرفت. پس از آن نوبت به بررسی میزان اسپرم و بررسی مایع منی می باشد. در واقع مقداری از مایع منی زیر میکروسکوپ های قوی قرار می گیرد و تحت آزمایش هایی خاص تعداد آن ها شمارش می شود. همان طوری که گفته شد در هر یک میلی لیتر مایع منی باید بیش از پانزده الی شانزده میلیون اسپرم موجود باشد. در غیر این صورت گوییم فرد با عارضه کمبود اسپرم مواجه شده شده است. در صورتی که فرد با چنین عارضه ای روبه رو شد لازم است آزمایش های پی در پی و خاصی را انجام دهد تا پزشک متخصص اورولوژی دلیل کمبود اسپرم و این ناهنجاری را دریابد. آزمایش هایی که در یافتن علت کمبود اسپرم کمک می کند می تواند شامل سونوگرافی بیضه، آزمایش های مربوط به اندازه گیری سطح هورمون ها، نمونه گیری بیضه ها، نمونه گیری ادرار پس از انزال و… می باشد.

درمان عارضه کمبود اسپرم چگونه انجام می شود؟

درمان این ناهنجاری به چندین روش مختلف انجام می شود. اولین روش درمانی تجویز دارو می باشد. خوشبختانه تعداد بسیار زیادی از افراد به کمک مصرف داروهایی خاص درمان شده اند و به نتیجه مطلوبی رسیده اند. روش درمانی دیگر تزریق یا اهدای اسپرم به افراد است. هر یک از این روش ها پروسه خاصی را شامل می شوند. در ادامه هر یک از روش های درمانی اختلال کمبود اسپرم را برایتان شرح خواهیم داد. انجام عمل جراحی نیز نوعی روش درمانی است که در برخی موارد مورد استفاده قرار می گیرد.

مصرف چه داروهایی به درمان عارضه کمبود اسپرم کمک می کند؟

دارویی به نام پگونادوتروپین وجود دارد که می تواند سبب تحریک و ترشح هورمونی به نام گونادوتروپین شود. در واقع اگر این هورمون در بدن کم باشد میزان اسپرم تولید شده در بدن کاهش می یابد؛ یعنی میزان ترشح هورمون گونادوتروپین با میزان تولید اسپرم رابطه ای مستقیم دارد. قابل ذکر است مصرف این دارو فقط در مواردی تجویز می شود که بیمار با کمبود هورمون گونادوتروپین در بدن مواجه باشد و هیچ تأثیری بر درمان دیگر عوامل ناباروری نخواهد داشت.

روش درمانی تزریق اسپرم

به منظور بهره گیری از این روش از طریق تزریق سیتوپلاسمی استفاده می شود‌. در واقع یک اسپرم سالم را در تخمک زن تزریق می کنند تا تخمک بارور شود. پس از آن تخمک مذکور را به داخل رحم زن انتقال می دهند. در صورتی که با کمبود اسپرم یا اسپرم صفر مواجه شده اید یا اینکه اسپرم های موجود در مایع منی شما از سلامت کافی برخوردار نباشند از این روش درمانی استفاده می شود. لازم به ذکر است شما قبل از انجام این روش درمانی باید حدود یک الی دو سال به طور طبیعی اقدام به بارداری کرده باشید و به بن بست رسیده باشید.

روش درمانی کمبود اسپرم به کمک اهدای آن

به کمک این روش باید اسپرم شخص دیگری را جهت بارور شدن استفاده کنید. در این روش نیاز است زوجین قبل از گرفتن اسپرم از شخص اهدا کننده نزد مشاوره ای خبره بروند تا با پیامدهای آن در آینده آشنا شوند. به منظور بهره گیری از این روش درمانی بهتر است زوجین به خوبی فکر کنند و در صورت تصمیم قطعی جهت انجام آن اقدام کنند. در برخی موارد علاوه بر بیمارانی که به کمبود اسپرم مبتلا هستند، افرادی که از بیماری های ژنتیکی رنج می برند نیز می توانند از این روش استفاده کنند.

کمبود اسپرم و انجام عمل جراحی

در برخی موارد نه دارو و نه هیچ روش درمانی دیگری به رفع عارضه کمبود اسپرم کمک نخواهد کرد. به همین جهت پزشک متخصص اورولوژی به ناچار انجام عمل جراحی را به فرد پیشنهاد می دهد. به عنوان مثال اگر مجاری تخلیه اسپرم مسدود شده باشد فقط به کمک جراحی می توان رفع انسداد کرد. در برخی مواقع در مایع منی هیچ گونه اسپرمی یافت نمی شود. به همین منظور لازم است اسپرم مورد نیاز به طور مستقیم از داخل بیضه ها خارج شود.