در این نوشته می خوانید:
از شایع‌ترین سیستم‌های بدن انسان که نسبت به بقیه اعضا بیشتر تحت تاثیر ناهنجاری‌های مادرزادی قرار می‌گیرند کلیه‌ها و حالب‌ها نام دارند. حالب‌ها مانند پلی ادرار را از کلیه به مثانه منتقل می‌کنند. وجود هر نوع اختلال در این عضو می‌تواند مشکلاتی را در کلیه، مثانه و مجاری ادراری به وجود آورد. حالب دوگانه، مگااورتر، اوروتروسل و حالب اکتوپیک نمونه‌هایی از این اختلالات هستند. روش‌های تشخیص و درمان متفاوتی برای هر کدام از آن‌ها وجود دارند و پزشکان برای جلوگیری از عفونت آنتی بیوتیک‌ها را تجویز می‌نمایند. گاهی برای برطرف ساختن مشکل و حفظ عملکرد کلیه از جراحی برای درمان نیز کمک می‌گیرند. در این مقاله با انواع گوناگون اختلال مادرزادی حالب آشنا میشویم.
حالب چیست و در کجا قرار دارد؟
حالب کلیه چیست و در کجا قرار دارد؟
حالب به عنوان منتقل‌کننده ترشحات ادرار از کلیه‌ها به مثانه شناخته می‌شود. عمل تخلیه لوله حالب با انقباض‌های منظم آن که به‌واسطه پاراسمپاتیک کنترل می‌گردد، انجام می‌گیرد. لوله حالب در واقع به لوله تنفسی کلیه شهرت دارد. دو لوله حالب در بدن تمامی انسان‌ها قرار دارند که هر کدام به یک کلیه متصل هستند؛ قسمت بالایی حالب در درون معده و نیمه دیگر آن در لگن جای گرفته است. طول این لوله در افراد بزرگسال حدودا 25 الی 30 سانتی‌متر تحمین زده شده است. همچنین از اجزای تشکیل‌دهنده آن می‌توان به دیواره‌های ضخیم عضلانی، فیبری و روکش مخاطی اشاره کرد.
انواع اختلال حالب
در حالت حالب دوگانه، دو حالب از کلیه جدا شده و تا مثانه ادامه می‌یابند. گاهی این دو حالب به یکدیگر پیوسته و به‌صورت یک حالب وارد مثانه می‌شوند. در حالت دوم ممکن است نشانه‌ای وجود نداشته باشد و تنها هنگام سونوگرافی یا سی‌تی اسکن بیماری فرد تشخیص داده شود؛ اما هنگامی که دو حالب به مثانه ورود پیدا می‌کنند، بیمار دردهایی را در قسمت پهلو تجربه کرده که با جراحی درمان خواهد شد. عفونت ادراری، نارسایی کلیه و بی‌اختیاری ادرار از دیگر نشانه‌های این بیماری به شمار می‌روند.
برگشت ادرار یا همان رفلاکس مثانه به حالب زمانی به وجود می‌آید که مسیر حرکت ادرار معکوس شود؛ به این معنا که از مثانه به لوله‌های کلیه و حالب بازگردد. ادرا در کلیه‌ها تولید شده و از طریق حالب‌ها به مثانه رفته و در آنجا تجمع می‌یابد تا هنگامی که دفع شود. برای جلوگیری از برگشت ادرار از مثانه به حالب دریچه‌ای وجود دارد و در صورت عدم عملکرد صحیح این دریچه‌ها ادرار به حالب بازگشته و سبب انتقال میکروب‌ها از مثانه به کلیه و در نهایت عفونت کلیه خواهد شد. این حالت در کودکان دختر بیشتر اتفاق می‌افتد و شرایط را برای ایجاد عفونت کلیه و نارسایی کلیه به‌دنبال عفونت ادراری مهیا می‌سازد.
انواع اختلالات حالب
عفونت کلیه در کودکان خطرناک بوده و در صورت عدم درمان باعث از کار افتادن کلیه یا ایجاد فشار خون خواهد شد. درمان سریع رفلاکس از جمله عوامل پیشگیری از عفونت ادراری و حفظ عملکرد کلیه به شمار می رود. رفلاکس با انجام عکس رنگی مثانه تشخیص داده می‌شود که گاهی هیچ علامتی نیز نداشته و تشخیص آن دشوار یا غیرممکن خواهد بود. بازگشت ادرار گاهی خودبه‌خود بهبود یافته و تنها آنتی بیوتیک برای پیشگیری از عفونت تجویز می‌گردد. جراحان باتجربه از انجام جراحی غیرضروری خودداری می‌کنند و ابتدا برای جلوگیری از عفونت آنتی بیوتیک را تجویز می‌نمایند؛ اما اگر عفونت کاهش پیدا نکرد، نیاز به جراحی خواهد بود.
اگر محل اتصال حالب به مثانه مسدود شود مگااورتر به وجود می‌آید. این بیماری در پسرها 4 برابر شایع‌تر بوده و حالب چپ بیشتر از راست مستعد این حالت است. هماچوری، عفونت، تب و شکم درد از علائم این عارضه به حساب می‌آیند. بیمارانی که علائم ندارند بهتر است یک دوره تحت نظر قرار بگیرند؛ چراکه حدودا نیمی از بیماران خودبه‌خود بهبود می‌یابند. اگر حالب به جایی غیر از خارج مثانه متصل شود، حالت اکتوپیک یا نابه‌جا ایجاد خواهد شد. در حالت کلی، حالب پسران معمولاً به جایی در مجاورت پروستات و در دختران به دستگاه تولید مثل یا نزدیک خروجی ادرار متصل است. این بیماری اغلب با جراحی درمان می‌گردد.
در حالت اوروتروسل بخشی از حالب که نزدیک مثانه قرار داشته متورم می‌شود. در این حالت دهانه ورودی حالب مسدود شده و ادرار جریان نمی‌یابد. از علائم این بیماری می‌توان به تب، ادرار دردناک، بوی چرک مانند ادرار، درد شکمی و هماچوری اشاره کرد؛ اما به‌طور کلی اوروتروسل علائم خاصی ندارد.
انواع اختلالات حالب
تشخیص اختلال حالب
سونوگرافی جنینی، عکس رنگی مثانه هنگام ادرار کردن و اسکن‌های هسته‌ای کلیه از روش‌های تشخیص رفلاکس به حساب می‌آیند. پس از تشخیص رفلاکس در دخترها، می‌بایست هرچه سریع‌تر تحت درمان قرار گیرند؛ اما پسرها بعد از بلوغ به درمان نیاز نخواهند داشت. همچنین ژل‌هایی را از طریق مجرا به زیر سوراخ حالب تزریق می‌کنند که در دخترها بیشتر موثر واقع می‌گردد.
درمان نقایص حالب
درمان نقایص حالب
گاهی پزشک برای پیشگیری آنتی بیوتیک تجویز می‌کند و گاهی نیز عمل جراحی نیاز خواهد بود. برحسب نوع نقص و شدت عوارض روش‌های درمان متفاوتی اعمال می‌گردند. کودکانی که علائم چندانی ندارند و دچار عوارض نشده‌اند، معمولاً تحت درمان قرار نمی‌گیرند؛ اما کودکانی که دچار عفونت در سیستم ادراری یا آسیب در کلیه هستند می‌بایست درمان شوند. در صورت شدید نبودن علائم، از آنتی بیوتیک استفاده شده و در صورت وخامت اوضاع عمل جراحی انجام خواهد گرفت تا ادرار به‌درستی تخلیه شود.
سخن پایانی
صفر تاصد حالب
رفلاکس، حالب دوگانه، اوروتروسل و مگااتورا از اختلالات متداول حالب به شمار می‌روند. برخی از این حالت‌ها علائمی نداشته و تنها با سونوگرافی یا عکسبرداری رنگی مشخص خواهند شد؛ اما گاهی دردهای شکمی، درد در پهلوها و وجود خون در ادرار نشان‌دهنده وجود مشکلاتی در سیستم ادراری هستند. برخی از افراد نیز به‌طور خودبه‌خودی بهبود می‌یابند. در حالت کلی برای تشخیص بهتر است که با یک متخصص اورولوژی مشورت نمود. برای جلوگیری از عفونت کلیه از آنتی بیوتیک استفاده می‌شود و گاهی جراحی نیز امری ضروری خواهد بود.