دفع پروتئین از کلیه (پروتئینوری)، آشنایی با علل و درمان

 یکی از نشانه‌های ابتلا به بیماری‌های کلیوی، قلبی و سایر مشکلات احتمالی، دفع پروتئین از کلیه (پروتئینوری) است. این وضعیت امکان دارد که برای هر شخصی پیش آید. دفع پروتئین از کلیه عموما در زنان باردار دیده می‌شود. شاید برای‌تان سوال باشد که دفع پروتئین از کلیه چه علت‌هایی دارد؟ چگونه می‌توان آن را درمان کرد و از ابتلا به پروتئینوری پیشگیری کرد؟ برای دستیابی به پاسخ این قبیل سوالات لازم است تا دانش خود را در این زمینه بالا ببرید.

پروتئینوری چیست؟

گاهی در بدن فرد، پروتئین از طریق کلیه دفع می‌شود و در ادرار جریان پیدا می‌کند. به این پروسه پروتئینوری می‌گویند. پروتئین یکی از اجزای ساختمان اصلی بدن را تشکیل می‌دهد و یکی از مواردی به‌شمار می‌رود که به هنگام تحلیل محتویات ادرار، مورد بررسی و اندازه‌گیری قرار می‌گیرد؛ چراکه این ماده، نقش بسیار مهم و حیاتی در عملکردهای مهم بدن دارد.

 بدن شخص در تولید عضلات و استخوان‌ها، برقراری گردش مایعات و برطرف کردن عفونت‌ها از پروتئین کمک می‌گیرد. در برخی از موارد، دیده شدن پروتئین در ادرار فرد، ممکن است ناشی از عملکرد پایین کلیه یا دیگر شرایط پزشکی باشد. زمانی که خون در کلیه جریان پیدا می‌کند، فیلتراسیون صورت گرفته و کلیه به مواد زائد و آب اضافی اجازه ورود نمی‌دهد. پروتئین‌ها اندازه بسیار بزرگی دارند و همین عامل سبب می‌گردد که نتوانند از فیلتر کلیه عبور نمایند. در شرایطی که فیلتر کلیه آسیب دیده باشد، امکان نشت آلبومین پروتئین از ادرار فرد وجود خواهد داشت.

هنگامی که پروتئین در ادرار فرد به شکل غیرطبیعی بالا می‌رود، گفته می‌شود که فرد به پروتئینوری یا آلبومینوری مبتلا شده است. برخی از بیماری‌ها همچون دیابت یا فشار خون بالا امکان دارد که به گلومرول‌ها آسیب بزنند. به توصیه پزشک، میزان پروتئین موجود در ادرار مورد بررسی قرار می‌گیرد و براساس جواب آزمایشات، پزشک حد و حدود آسیب به کلیه‌ها و احتمال خطر نارسایی کلیه‌ ها را پیش‌بینی می‌کند.

علل دفع پروتئین از کلیه (پروتئینوری) چیست؟

دفع پروتئین از کلیه می‌تواند علل بسیاری داشته باشد. از جمله این دلایل می‌توان به کم آبی بدن، التهاب و فشار خون پایین و… اشاره کرد. این موارد شرایط را برای ابتلا به پروتئینوری فراهم می‌کنند. جدای از این‌ها، ورزش یا داشتن فعالیت زیاد، استرس عاطفی، آسپرین درمانی و بودن در سرما نیز ممکن است به پروتئینوری منجر شوند. از جمله علت‌های شایع پروتئینوری خوش‌خیم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کم آبی بدن
• استرس عاطفی
• تب
• آسیب گرمایی
• فرایند التهابی
• داشتن فعالیت شدید
• بیماری‌های حاد
• اختلال ارتواستاتیک (پاسچرال)

البته توجه داشته باشید که در صورت داشتن پروتئینوری، می‌بایست سایر نشانه‌های بدن را نیز مد نظر قرار دهید.‌ دیگر نشانه‌های بدن می‌توانند پزشک متخصص اورولوژی را در رسیدن به دلیل اصلی پروتئینوری راهنمایی کنند. هنگامی که فرد متوجه پروتئینوری می‌شود، ابتدا باید موارد زیر را مورد بررسی قرار دهد.

کم آبی بدن

زمانی بدن فرد با کم آبی مواجه می‌شود که حجم بالایی از مایعات بدن فرد از دست بروند. کم آبی شاید به ظاهر اهمیتی نداشته باشد؛ اما یکی از دلایل شایع و موقت پروتئینوری به‌حساب می‌آید. بدن فرد به ‌واسطه آب مواد مغذی همچون پروتئین را به کلیه می‌رساند. در صورتی که مایعات به اندازه کافی موجود نباشند، قادر به رساندن مواد غذایی به اندام‌ها نخواهند بود. همچنین در شرایط کم آبی، کلیه‌ ها قادر به بازیابی درست پروتئین‌ها نیستند. از دیگر نشانه‌های پروتئینوری که به میزان کم آبی بدن وابسته است، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• خستگی
• سردرد
• سرگیجه
• افزایش تشنگی
• ادرار تیره رنگ
• کاهش ادرار
• خشکی دهان یا پوست

هر شخصی در طول زندگی خود ممکن است کم آبی بدن را تجربه کند. این مسئله می‌تواند دلایل بسیاری داشته باشد. اسهال، استفراغ، تعریق بیش از حد، تب، عدم نوشیدن آب کافی و فشار خون بالا می‌توانند کم آبی بدن را به دنبال داشته باشند.

فشار خون بالا

این بیماری رگ‌های خونی کلیه‌ها را ضعیف می‌کند و همین مسئله سبب می‌گردد که توانایی کلیه‌ها برای بازجذب پروتئین پایین بیاید. وقتی بازجذب پروتئین‌ها در کلیه به ‌خوبی صورت نگیرد، پروتئین‌ها به درون ادرار نشت پیدا می‌کنند‌. فشار خون به آرامی بالا می‌رود و همین عامل باعث می‌شود که شخص به احتمال زیاد تا سال‌ها متوجه هیچ نشانه‌ای نشود. در شرایطی که بیماری فشار خون شدت پیدا کند، ممکن است شاهد سردرد، تنگی نفس یا خونریزی بینی باشید. در اغلب مواقع، فشار خون از علت زمینه‌ای برخوردار نیست؛ اما در بعضی از اشخاص، فشار خون بالا می‌تواند حاصل موارد زیر باشد:

• بیماری کلیوی
• اختلالات تیروئیدی
• آپنه انسدادی خواب
• تومورهای غده فوق کلیوی
• بعضی از داروها همچون داروهای ضدادراری یا ضداحتقان

دیابت شیرین

دیابت شیرین را در واقع می‌توان یک اختلال متابولیک دانست. قند خون در بدن شخصی که به دیابت شیرین مبتلا شده است، در سطحی بالا قرار دارد. دیابت دارای مدل‌های مختلفی است‌. از مدل‌های دیابت شیرین می‌توان به دیابت نوع یک و دو اشاره کرد. در شخصی که به دیابت مبتلا شده است، خون به‌صورت افراطی تصفیه می‌شود. این مسئله سبب می‌گردد که به کلیه آسیب وارد شده و پروتئین به درون ادرار نشت پیدا کند. نشانه‌های دیابت در واقع به میزان شدت و نوع آن وابسته هستند. در صورتی که به دیابت ابتلا پیدا کرده‌اید و به پروتئینوری نیز دچار شده‌اید، امکان دارد که علائم زیر در شما بروز یابند:

• بالا بردن تشنگی و گرسنگی
• تکرر ادرار
• خستگی
• تاری دید
• کاهش وزن زیاد

گلومرولونفریت

دفع پروتئین از کلیه را می‌توان نشانه‌ای برای ابتلا به گلومرولونفریت یا التهاب گلومرول‌ها دانست. در حالت کلی، هنگامی که تصفیه خون توسط گلومرول‌ها صورت می‌گیرد، پروتئین‌ها بازجذب می‌شوند. در شرایطی که به گلومرول‌ها آسیب وارد شده باشد، امکان دارد که شاهد گذر پروتئین‌ها از کلیه و ورود آن‌ها به ادرار باشیم. گلومرولونفریت ممکن است مجموعه‌ای از نشانه‌ها را به ‌دنبال داشته باشد که از این نشانه‌ها تحت عنوان سندرم نفروتیک یاد می‌شود.

بیماری مزمن کلیه

هنگامی که عملکرد کلیه فرد به‌صورت پیش رونده از دست می‌رود، گفته می‌شود که شخص به بیماری مزمن کلیه دچار شده است. این بیماری ممکن است در مراحل ابتدایی دفع پروتئین از کلیه را به‌ دنبال داشته باشد؛ اما عموما در مراحل ابتدایی نشانه‌های واضحی بروز نمی‌یابند. هنگامی که بیماری مزمن کلیه پیشرفت کند، امکان دارد که متوجه نشانه‌های زیر شوید.

• تنگی نفس
• تکرر ادرار
• سکسکه
• خستگی
• حالت تهوع
• استفراغ
• مشکل خواب
• پوست خشک و خارش پوست
• ورم دست و پا
• کم اشتهایی

ممکن است موارد زیر نیز به کلیه‌ها آسیب وارد کنند و سبب شوند که شخص به بیماری مزمن کلیه ابتلا یابد.

• بیماری قلبی
• فشار خون بالا
• دیابت
• گلومرولونفریت
• نفریت بینابینی
• بیماری کلیه پلی‌کیستیک
• عفونت مکرر کلیه

بیماری‌ های خودایمنی

ایمونوگلوبین‌ در واقع به آنتی بادی‌های ساخته شده توسط سیستم ایمنی گفته می‌شود. ارگانیسم‌های خارجی اغلب توسط ایمونوگلوبین‌ها از بین می‌روند. به هنگام ابتلا به یک بیماری خودایمنی، آنتی بادی‌های بسیاری در بدن شخص تولید می‌گردند. این آنتی بادی‌ها با بافت‌های بدن مبارزه می‌کنند و به آن‌ها، آتوآنتی بادی می‌گویند. در صورتی که این آتوآنتی‌بادی‌ها به گلومرول‌ها آسیبی وارد کنند، التهاب شکل می‌گیرد. همین مسئله سبب خواهد شد که به کلیه آسیب وارد شود و شاهد دفع پروتئین از کلیه باشیم.

پره اکلامپسی

یک شخص باردار در هفته بیستم بارداری یا پس از آن، ممکن است که فشار خون بالا را تجربه کند و این مورد، پره ‌اکلامپسی نامیده می‌شود. این مسئله سبب می‌گردد که کلیه‌های شخص به شکل موقتی نتوانند به‌ خوبی خون را تصفیه کنند و به‌ دنبال آن، دفع پروتئین از کلیه صورت می‌گیرد. با وجود این‌که بیماری پره ‌اکلامپسی عموما بعد از زایمان برطرف خواهد شد؛ اما این مسئله یک بیماری جدی به‌حساب می‌آید. از جمله نشانه‌های پره ‌اکلامپسی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• دست و صورت متورم
• سردرد
• تاری دید
• درد شکم در سمت راست
• افزایش وزن

درمان دفع پروتئین از کلیه

در واقع دفع پروتئین از کلیه را می‌توان اختلالی دانست که شما را نسبت به وجود یک بیماری در بدن آگاه می‌سازد. از این رو، برای درمان آن باید در ابتدا علت آن را دریابید. در صورتی که پروتئینوری در وضعیتی خفیف به سر ببرد یا تنها برای مدت زمانی کوتاه ادامه داشته باشد، ممکن است که درمانی آن الزامی نباشد؛ اما برای بیمارانی که احتمال ابتلا به نارسایی کلیه در آن‌ها بالا بوده، بی‌شک باید برای درمان اقدام نمایند.

ممکن است برای درمان مشکل دفع پروتئین از کلیه، تجویز پزشک به شما مصرف دارو باشد، مخصوصا زمانی که پروتئینوری ناشی از فشار خون بالا یا دیابت باشد. برای عموم مبتلایان به فشار خون، یکی از دو داروهای مهارکننده‌های ACH و ARB تجویز می‌شوند. وضعیت سلامتی شخص تعیین می‌کند که پزشک چه دارویی را تجویز نماید. از جمله داروهای رایجی که پزشک آن‌ها را تجویز می‌کند می‌توان موارد زیر را نام برد:

آنتی بیوتیک‌ ها در درمان پروتئینوری

در صورتی که پزشک تشخیص دهد که دفع پروتئین از کلیه به علت عفونت رخ داده، ممکن است که تجویز آنتی بیوتیک به شکل قرص یا وریدی صورت بگیرد. اگر برای درمان پروتئینوری به توصیه پزشک آنتی بیوتیک تهیه کرده‌اید، می‌بایست نسخه را به‌صورت کامل مصرف کنید. هنگامی که نشانه‌های مشکلات کلیوی برطرف شده‌اند، می‌توانید استفاده از قرص‌ها را متوقف کنید.

داروی انسولین برای درمان دفع پروتئین از کلیه

حتما با هورمون انسولین آشنا هستید. این هورمون به‌صورت طبیعی در بدن شخص وجود داشته و کنترل سطح گلوکز خون را برعهده دارد. ممکن است انسولین به شکل درون وریدی زیرپوستی تزریق شود. در صورتی که نارسایی کلیه فرد ناشی از ابتلا به دیابت باشد، شخص مجبور است از انسولین استفاده کند تا سطح این قند خون تنظیم گردد.

در صورتی که تنظیم قند خون به ‌خوبی صورت نگرفته باشد، ممکن است که مجبور شوید از انسولین در کنار یک داروی ضددیابت خوراکی استفاده نمایید. هنگامی که تشخیص نشانه‌های مشکلات کلیوی برای دفعه اول صورت گرفته است، امکان دارد که مصرف انسولین به‌صورت موقتی باشد. همچنین امکان داشته که به تشخیص پزشک، برای مدت زمان طولانی‌تری انسولین را مصرف کنید.

داروهای خوراکی ضددیابت برای درمان پروتئینوری

مدل‌های متنوعی از داروها در داروخانه یافت می‌شوند که به شخص کمک می‌کنند تا قند خون خود را تنظیم نماید. در صورتی که فرد به دیابت مبتلا باشد و همین دیابت سبب شده باشد که به پروتئینوری دچار شود؛ پزشک داروهای خوراکی ضددیابت را تجویز خواهد کرد. هر یک از این داروها عوارض جانبی متفاوتی دارند. از جمله عوارض احتمالی این داروها می‌توان به تهوع خفیف و نداشتن اشتها، اسهال و اختلالات روده اشاره کرد.

 به هنگام مصرف این قرص‌ها حتما به توصیه‌های پزشک توجه لازم را داشته باشید. در کنار این عوارض احتمالی، همه این داروهای خوراکی ضددیابت در کاهش قند خون، وزن و تنظیم سطح کلسترول خون نقش دارند. با وجود همه توضیحات، این‌که پزشک کدام درمان را برای شما در نظر بگیرد، به این بستگی داشته که علت پروتئینوری در شما چه چیزی باشد.

سخن پایانی

در افراد سالم، سطح پروتئین موجود در ادرار بسیار پایین است. امکان دارد که بالا رفتن میزان پروتئین موجود در ادرار از سطح معین، زنگ خطری برای ابتلا به آسیب‌های کلیوی باشد. در این شرایط شخص باید علت اصلی را شناسایی کرده و برای درمان آن اقدامات لازم را انجام دهد‌. درمان‌های بسیاری برای مشکل دفع پروتئین از کلیه وجود دارند. این‌که کدام یک از درمان‌ها می‌توانند مشکل شما را برطرف سازند، در واقع به منشا این بیماری بستگی خواهد داشت.