در این نوشته می خوانید:
هیدرونفروز بیماری مادرزادی است از هر 100 نوزاد یک نفر به آن مبتلا می‌شود. بیماری هیدرونفروز معمولا قبل یا بعد از تولد نوزاد مشخص خواهد شد. در این بیماری حجم زیادی از ادرار به درون کلیه‌ها بازمی‌گردد و سبب تورم آن‌ها می‌شود. این بیماری اغلب یکی از کلیه‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد و در برخی از موارد نیز هر دو کلیه درگیر خواهند شد. هیدرونفروز کلیه یک بیماری ثانویه بوده که به‌دنبال دیگر بیماری‌ها به وجود می‌آید. هیدرونفروز کلیه یک بیماری ساختاری است که به علت مسدود شدن مجاری ادراری اتفاق می‌افتد.
هیدرونفروز چیست و چگونه به وجود می آید؟
هیدورنفروز نوعی بیماری کلیوی است که از هر 100 نوزاد یک نفر به آن مبتلا خواهد شد. این بیماری در دسته بیماری‌های مادرزادی قرار دارد. هیدرونفروز در نتیجه بازگشت حجم بالایی از ادرار به داخل یکی یا هر دو کلیه‌ها نمایان می‌گردد. این بیماری گاه پیش از تولد و گاه بعد از تولد قابل تشخیص است. اگر در نوزادی قبل از تولد این بیماری تشخیص داده شود؛ بیماری بعد از تولد به خودی خود از بین خواهد رفت. در نوزدانی که دچار این بیماری مادرزادی در دو سطح خفیف و متوسط هستند، کارکرد کلیه‌ها مختل نشده و این بیماری بعد از یک دوره کوتاه زمانی پس از تولد بهبود می‌یابد.
هیدرونفروز چیست و چگونه به وجود می آید؟
بیماری مادرزادی هیدرونفرز کلیه‌ها بر تخلیه ادرار از داخل سیستم ادراری، حالب‌های دو کلیه، مثانه و همچنین مجرای ادراری تاثیرگذار خواهد بود. زمانی که نحوه کار سیستم ادرار دچار اختلال شود، ادرار به سوی کلیه‌ها بازمی گردد و سبب تورم در آن‌ها می‌شود. بیماری هیدرونفروز کلیه در اثر بسته شدن جریان ادراری یا نشتی ادرار از سوی سیستم ادراری و ریفلاکس به وجود می‌آید.
پزشک بعد از معالجه و بررسی مواردی مانند میزان تورم در هر کلیه، اختلالات موجود در جریان ادرار و… بیان خواهد کرد که بیماری کودک شما خفیف، متوسط یا شدید است. همچنین بعد از معاینه مشخص می‌شود که این بیماری بر هر دو کلیه تاثیر گذاشته یا تنها یکی از آن‌ها را درگیر کرده است. البته در بسیاری از موارد تنها یک کلیه درگیر خواهد شد که آن هم بعد از تولد برطرف می‌گردد.
علائم بیماری هیدرونفروز کلیه
اکثر نوزدانی که به بیماری هیدرونفروز کلیه مبتلا هستند، علائم خاصی ندارند. گاها در کودکانی که سن بیشتری نیز دارند، این بیماری بدون علائم بوده و بعد از مدتی خود به خود بهبود یافته و از بین خواهد رفت. با این حال اگر کودک یا نوزاد شما دچار بیماری هیدرونفروز متوسط یا شدید شده باشد علائم زیر را خواهد داشت.
- درد شکم
- درد پهلو
- وجود خون در ادرار
علائم بیماری هیدرونفروز کلیه
در برخی از موارد کودکانی که به بیماری هیدرونفروز مبتلا هستند دچار عفونت ادراری نیز خواهند شد. نشانه‌های عفونت در ادرار کودک عبارتند از:
- عجله در دفع ادرار
- سوزش ادرار
- کمردرد
- تب
- استفراغ
اگر نوزاد یا کودک شما چندبار دچار عفونت در دستگاه ادرار در کنار تب شده، ممکن است به بیماری انسداد سیستم ادراری مبتلا باشد؛ اما باز هم تشخیص عفونت ادراری در نوزادان بسیار سخت بوده و در این شرایط فقط تب‌های بی‌دلیل تنها علامت مشخص برای تشخیص این بیماری خواهند بود؛ اما در کودکان بزرگ‌تر علائم واضح و قابل تشخیصی وجود دارند. از جمله این علائم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- سوزش در ادرار
- عجله در ادرار
- کدر شدن رنگ ادرار
علل به وجود آمدن بیماری هیدرونفروز
علل به وجود آمدن بیماری هیدرونفروز
هیدرونفروز کلیه به دو دلیل اتفاق می‌افتد. دلیل اول مسدود شدن مجاری ادراری بوده که اجازه نمی‌دهد که ادرار در خارج کلیه تخلیه شود. دلیل دوم نیز بازگشت مجدد ادرار به داخل کلیه است.
- مسدود شدن محل اتصال حالب به کلیه:
مسدود شدن در نقطه اتصال کلیه به حالب (حالب یک لوله نازک بوده که ادرار از طریق آن به مثانه خواهد رسید)، که این اتفاق در اثر باریکی قسمت بالایی حالب رخ می‌دهد.
- مسدود شدن محل اتصال حالب به مثانه
- دریچه خلفی پیشابراه:
این مسدود شدن در اثر بیماری مادرزادی رخ می‌دهد و معمولا تنها در نوزادان پسر اتفاق خواهد افتاد. در این نوع مسدود شدن وجود استلاطه‌های غیرطبیعی در مجرای ادراری سبب بسته شدن مثانه می‌شوند. می‌توان گفت این نوع اتفاق با وزیکوورترال و ریفلاکس نیز همراه است.
- Ureterocele:
این نوع از انسداد در واقع یک برآمدگی در حالب بوده که به‌راحتی قسمتی از کلیه و در برخی از موارد مثانه را نیز مسدود خواهد کرد.
- رفلاکس وزیکورترال:
بازگشت ادرار به درون کلیه زمانی رخ می‌دهد که عضله‌های محل اتصال حالب به مثانه، به‌درستی کار نکنند. در این مواقع ادرار بعد از پر کردن مثانه به سمت کلیه بازخواهد گشت.
نحوه تشخیص هیدرونفروز و درمان آن در نوزادان
پزشک معمولا می‌تواند در 3 ماه دوم بارداری بیماری هیدرونفروز کلیه نوزاد را با کمک سونوگرافی تشخیص دهد. بعد از تشخیص، پزشک شما را برای بررسی‌های بیشتر وضعیت نوزاد به سونوگرافی و اسکن MRI ارجاع خواهد داد. بعد از تولد نوزاد نیز در برخی از موارد باید آزمایش‌های بیشتری برای چک کردن وضعیت نوزاد انجام شوند. این آزمایش‌ها عبارتند از:
- بررسی مثانه با اشعه ایکس برای تشخیص بهتر رفیلاکس و وزیکوورترال
- انجام تصویربرداری از کلیه‌ها جهت بررسی نحوه عملکرد و تخلیه درست ادرار
بعد از بررسی‌های و آزمایشات لازم، می‌بایست به فکر درمان بود. درمان نوزاد شما باتوجه به شرایط موجود در 4 گزینه قابل اجرا خواهد بود:
- بررسی دقیق و کامل در مواردی که بیماری هیدرونفروز خفیف یا متوسط است. این بررسی با کمک سونوگرافی‌های قبل و بعد از تولد انجام می‌شود.
- تجویز آنتی بیوتیک بعد از تولد برای پیشگیری از عفونت‌های ادراری
- در مواردی که بیماری شدت پیدا کرده، می‌بایست برای ترمیم انسداد، مجاری ادرار جراحی انجام شوند.
- اگر بیماری بسیار شدید باشد، باید پیش از زایمان لوله تخلیه در مثانه نوزاد با انجام عمل جراحی قرار بگیرد.
سخن پایانی
بیماری هیدروفرونز در نوزادان قبل و بعد از تولد رخ می‌دهد. این بیماری در سونوگرافی‌های دوره‌ای و در 3 ماهه دوم بارداری قابل تشخیص است. هیدروفرونز به علت بازگشت ادرار به کلیه اتفاق افتاده که در این شرایط کلیه‌ها دچار تورم می‌شوند. این بیماری در نوزادان خطرناک نلوده و با گذشت زمان در بدو تولد یا بعد از آن از بین خواهد رفت.