راهنمای کامل عفونت ادراری: علائم، علل و روش‌های درمان قطعی

عفونت ادراری چیست:

عفونت دستگاه ادراری (UTI) مخفف عبارت Urinary Tract Infection است. عفونت ادراری در بخشی از دستگاه ادراری مثل کلیه ها، حالب، مثانه و مجرای ادرار می باشد. بیشتر عفونت دستگاه ادراری تحتانی ( مثانه و مجرای ادرار ) را درگیر می کند. زنان نسبت مردان در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به عفونت دستگاه ادراری هستند. عفونت محدود به مثانه می تواند دردناک و آزار دهنده باشد. با این حال اگر عفونت به کلیه ها گسترش یابد می تواند عواقب جدی در پی داشته باشد. از جمله اصلی ترین دلایل مربوط به عفونت ادراری می توان به وجود باکتری و قارچ در دستگاه ادراری اشاره نمود، اما در پاره ای از موارد از ویروس نیز به عنوان دلایل آن میتوان نام برد.

عفونت دستگاه ادراری (UTI): یک مشکل شایع است که باید جدی گرفته شود.

عفونت دستگاه ادراری (UTI) یکی از شایع‌ترین مشکلات بهداشتی است که بر سیستم ادراری تأثیر می‌گذارد. این بیماری معمولاً زمانی رخ می‌دهد که باکتری‌ها وارد سیستم ادراری شده و باعث التهاب و عفونت می‌شوند. در حالت عادی، ادرار به‌عنوان محصول جانبی بدن از کلیه‌ها تولید می‌شود و معمولاً هیچ گونه باکتری و آلودگی در آن وجود ندارد. با این حال، در صورت ورود باکتری‌ها به سیستم ادراری، ممکن است عفونت‌هایی مانند عفونت ادراری ایجاد شود که مشکلات زیادی را به همراه دارد.

در حالت کلی دستگاه ادراری به دو بخش مختلف تحتانی و فوقانی قابل تقسیم کردن است که در اکثر مواقع شامل بروز عفونت در قسمت های مثانه و پیشابراه هستیم که جزو مولفه های دستگاه ادراری تحتانی محسوب میشوند.  اگر عفونت ادراری در بخش های مثانه وجود داشته باشد میتواند برای فرد بسیار دردناک و آزاردهنده باشد، اما نکته قابل ذکر آن است که با ورود عفونت به مجاری ادراری فوقانی،میتواند عوارض جدی تری را برای بیمار در پی داشته باشد و  لازم است هرچه سریع تر در جهت درمان آن اقدام نمود.

پزشکان معمولا با استفاده از  آنتی بیوتیک عفونت های ادراری را درمان می کنند. اما شما می توانید در وهله اول اقداماتی را برای کاهش ابتلا به عفونت ادراری انجام دهید. لازم به ذکر است که اگر عفونت ادراری به صورت شدید باشد، در این صورت معمولا باکتری های ایجاد کننده آن نسبت به آنتی بیوتیک ها از خود قاومت نشان می دهند.

دستگاه ادراری مردان

دستگاه ادراری زنان

علائم عفونت ادراری:

عفونت های دستگاه ادراری همیشه علائم و نشانه ندارند، اما می توانند علائم زیر را داشته باشند:

• فوریت در ادرار بصورت دائمی و قوی
• احساس سوزش هنگام دفع ادرار
• عبور مکرر و مقدار کمی از ادرار
• رنگ ادرار تیره
• قرمز بودن ادرار و یا به عبارتی وجود خون در ادرار
• بد بو شدن ادرار
• درد لگن در زنان – به خصوص در مرکز لگن

عفونت ادراری ممکن است نادیده گرفته و یا در افراد مسن اشتباه تشخیص داده شود.

عفونت ادراری در مردان و زنان: تفاوت‌ها و علائم

عفونت ادراری در مردان و زنان می‌تواند علائم مشابهی داشته باشد، اما در برخی موارد تفاوت‌هایی در نحوه بروز بیماری وجود دارد. زنان به دلیل ساختار بدنشان و نزدیکی مجرای ادراری به دستگاه تناسلی بیشتر در معرض ابتلا به این نوع عفونت‌ها قرار دارند. در مقابل، مردان معمولاً در سنین بالاتر ممکن است دچار این مشکل شوند، که اغلب به دلیل مشکلات پروستات یا سایر بیماری‌های مزمن است.

انواع عفونت ادراری

هر نوع  عفونت ادراری بسته به بخشی از دستگاه ادراری را که آلوده کرده است ممکن است علائم و نشانه های  اختصاصی داشته باشد.

علائم و نشانه ها	قسمت مبتلا به عفونت
درد پهلو و پشت تب بالا لرز تهوع و استفراغ	کلیه(پیلونفریت حاد)
فشار لگنی ناراحتی در قسمت تحتانی شکم تکرر ادرار وجود خون در ادرار	مثانه(سیتیت)
سوزش ادرار ترشح	پیشابراه

برای عفونت ادراری پیش چه دکتری باید رفت؟

در صورت بروز علائم عفونت ادراری، معمولاً بهتر است به یک  متخصص ارولوژی مراجعه کنید. این پزشکان قادرند علائم شما را بررسی کرده و درمان‌های مناسب را تجویز کنند. اگر عفونت ادراری به طور مکرر رخ دهد، ممکن است نیاز به بررسی‌های بیشتری توسط یک متخصص نیاز باشد.

علل عفونت ادراری:

عفونت ادراری معمولا هنگامی رخ می دهد که باکتری ها از طریق پیشابراه وارد دستگاه ادراری شده و شروع به تکثیر در مثانه میکنند. اگر چه سیستم ادراری برای جلوگیری از ورود چنین مهاجمان میکروسکوپی طراحی شده است اما گاهی اوقات این مکانیزم دفاعی شکست میخورد.

شایع ترین عفونتهای ادراری عمدتا در زنان رخ می دهند و مثانه و پیشابراه را تحت تاثیر قرارمیدهد.

عفونت مثانه (سیستیت). این نوع از عفونت ادراری است که معمولا توسط باکتری Escherichia coli (E. coli ) ایجاد می شود، یک نوع باکتری است که بطور معمول و بدون ایجاد خطر معمول در دستگاه گوارش (GI) یافت میشود. با این حال، گاهی اوقات سایر باکتری ها مسئول این عفونت هستند. مقاربت جنسی ممکن است به التهاب مثانه منجر شود. همه زنان به دلیل آناتومی دستگاه ادراری شان  که پیشابراه کوتاهی دارند در معرض عفونت بیشتری نسبت به مردان هستند.

عفونت پیشابراه (اورتریت). این نوع عفونت ادراری هنگامی  رخ می دهد که باکتری های دستگاه گوارش از مقعد به مجرای ادرار گسترش یافته باشند. همچنین، به دلیل نزدیکی مجرای ادرار زن به مهبل (واژن) در زن ها شایع تر است . بیماری های مقاربتی مانند تبخال، سوزاک، کلامیدیا و مایکوپلاسما، می توانند سبب اورتریت شوند.

عوامل خطرساز عفونت ادراری:

عفونت‌های مجاری ادراری می‌توانند به مشکلات جدی‌تری مانند عفونت کلیه یا عفونت‌های مزمن منجر شوند. در صورت عدم درمان به موقع، باکتری‌ها ممکن است به کلیه‌ها منتقل شده و موجب بروز عفونت کلیوی شوند که درمان آن دشوارتر و پرهزینه‌تر است. بنابراین، تشخیص و درمان به موقع این بیماری اهمیت زیادی دارد.

عفونت های دستگاه ادراری در زنان شایع تر هستند و بسیاری از زنان در طول عمر خود بیش از یک نوبت عفونت را تجربه  میکنند. عوامل خطر ساز برای زنان عبارتند از:

آناتومی دستگاه ادراری زنان. مجرای خروجی مثانه یک زن، کوتاه تر از یک مرد است که موجب کوتاه شدن فاصله ی سفر باکتری برای رسیدن به مثانه میشود.

فعالیت جنسی. زنان فعال از نظر جنسی بیش از زنانی از نظر جنسی فعال نیستند دچار عفونت میشوند. داشتن یک شریک جنسی جدید خطر ابتلا به بیماری را افزایش می دهد.

برخی از روش های جلوگیری از بارداری. زنانی که از دیافراگم برای جلوگیری از  بارداری استفاده میکنند ممکن است در معرض خطر بالاتری برای عفونت  باشند، همچنین زنانی که از عوامل اسپرم کش نیز استفاده میکنند دارای این ریسک هستند.

یائسگی. پس از یائسگی، کاهش استروژن در گردش خون وبافتها باعث تغییراتی در دستگاه ادراری میشود که فرد را مستعد ابتلا میکند.

سایر عوامل خطرساز برای عفونت ادراری عبارتند از:

اختلالات دستگاه ادراری. نوزادان متولد شده با ناهنجاری های دستگاه ادراری که قادر به دفع  ادرار به صورت طبیعی از بدن نیستند و یا دچار ریفلاکس ادراری هستند در معرض خطر بالاتری برای عفونت هستند.

انسداد در دستگاه ادراری. سنگ کلیه و یا پروستات باعث افزایش ماندن ادرار در بدن و افزایش ریسک ابتلا میشود.

سیستم ایمنی سرکوب شده. دیابت و بیماری های دیگر که اختلال در سیستم ایمنی بدن ایجاد میکنند  می توانند خطر عفونت ادراری را افزایش دهد.

استفاده از سوند ادراری. افرادی که نمی توانند خودشان ادرار کنند و از یک سوند (کاتتر) استفاده میکنند  در معرض  افزایش خطر ابتلا به عفونت ادراری هستند.

عوارض عفونت ادراری:

هنگامی که عفونت دستگاه ادراری تحتانی به سرعت و به درستی درمان شود ، به ندرت منجر به عوارض میشود. اما بدون درمان ، عفونت دستگاه ادراری می تواند عواقب جدی داشته باشد.

عوارض عفونت ادراری ممکن است شامل:

عفونت های مکرر، به خصوص در زنانی که سه بار یا بیشتر عفونت ادراری را تجربه کنند.

آسیب دائمی کلیه از یک عفونت حاد یا مزمن کلیه (پیلونفریت) به دلیل عفونت ادراری درمان نشده.

افزایش خطر در زنان باردار مثل وزن کم کودک هنگام تولد و یا تولد نوزاد نارس

تنگی مجرای ادرار در مردان که مبتلا عفونت پیشابراه مکرر میشود.

سپسیس(عفونت شدید خون) ،از عوارض بالقوه ی آن مرگ میباشد به خصوص اگر عفونت تا کلیه ها راه یابد.

آماده شدن برای ملاقات با پزشک برای درمان عفونت ادراری

اگر علائم عفونت دستگاه ادراری (UTI) را مشاهده کردید، بهتر است هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید. برای تشخیص دقیق و درمان به موقع، پزشک ممکن است آزمایشاتی را انجام دهد که به تشخیص دقیق نوع عفونت کمک کند. آزمایشات عفونت‌های ادراری شامل آزمایش ادرار، کشت ادرار و آزمایش‌های دیگر هستند که می‌توانند باکتری‌های عامل عفونت را شناسایی کنند.

در صورتی که علائم و نشانه ی عفونت کلیوی دارید به پزشک خانواده و یا متخصص کلیه و مجاری ادراری (اورولوژیست)مراجعه کنید.

در اینجا اطلاعاتی وجود دارد که شما را برای این ملاقات آماده میکند.

سوالاتی که میتوانید از پزشک خود بپرسید:

1. محتمل ترین علت بوجودآورنده ی علائم و نشانه های من چیست؟
2. آیا علل احتمالی دیگری وجود دارد؟
3. آیا آزمون دیگری برای تایید تشخیص نیاز هست؟
4. چه عواملی ممکن است به عفونت ادراری منجر شود؟
5. چه روش درمانی را برای من توصیه می کنید؟
6. اگر اولین درمان کار کند، چه توصیه ای برای من دارید؟
7. آیا من در معرض خطر عوارض این عفونت هستم؟
8. خطر اینکه این مشکل عود کند چیست؟
9. چه اقداماتی را برای کاهش خطر ابتلا به عود انجام دهم؟

در صورتی که هر سوال دیگری به ذهنتان رسید حتما از پزشک بپرسید.

پزشک نیز ممکن است سوالاتی از شما بپرسد،از قبیل:

1. اولین بار چه زمانی متوجه علائم خود شدید؟
2. آیا سابقه ای از عفونت مثانه یا کلیه در گذشته دارید؟
3. ناراحتی شما تا چه حدی است؟
4. هر چند ساعت یکباد احساس ادرار دارید؟
5. آیا علائم شما با ادرار کردن کاهش میابد؟
6. آیا شما کمر درد دارید؟
7. آیا در این مدت تب داشته اید؟
8. آیا شما متوجه ترشحات از واژن و یا خون در ادرار شده اید؟
9. آیا شما از نظر جنسی فعال هستید؟
10. آیا شما از روش های پیشگیری از بارداری استفاده میکنید؟ از چه نوعی؟
11. آیا شما بیماری دیگری دارید؟
12. آیا تا به حال از سوند ادراری استفاده کرده اید؟

آزمایشات و تشخیص عفونت ادراری:

آزمایشات و روش های مورد استفاده برای تشخیص عفونت های دستگاه ادراری عبارتند از:

تجزیه و تحلیل یک نمونه ادرار.(آزماش ادرار)

کشت ادرار جهت رخداد یا عدم رخداد رشد باکتریها در محیط کشت

تصویر برداری.شامل عکس ساده،CT SCAN ،MRI ،سیستوسکوپی(وارد کردن یک لوله از طریق مجرا برای دیدن مثانه.

سیستوسکوپی در مردان

سیستوسکوپی در زنان

درمان قطعی عفونت ادراری: از داروهای ضدباکتری تا تغییرات سبک زندگی

درمان عفونت دستگاه ادراری (UTI) معمولاً شامل مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها برای از بین بردن باکتری‌های عامل عفونت است. در برخی موارد، پزشک ممکن است داروهایی برای تسکین درد یا التهاب تجویز کند. برای درمان قطعی عفونت ادراری، معمولاً توصیه می‌شود که دوره درمان با آنتی‌بیوتیک به‌طور کامل طی شود تا از بازگشت عفونت جلوگیری شود.

آنتی بیوتیک ها معمولا خط اول درمان برای عفونت های دستگاه ادراری هستند. داروهایی که تجویز می شوند بسته به وضعیت سلامتی شما و نوع باکتری های موجود در ادرار شما تجویز می گردد.

برای عفونت ادراری چه قرصی بخوریم؟

پزشکان معمولاً برای درمان عفونت ادراری از انواع مختلف آنتی‌بیوتیک‌ها استفاده می‌کنند. انتخاب دارو بستگی به نوع باکتری و وضعیت فرد بیمار دارد. برخی از داروهایی که برای درمان عفونت‌های ادراری ساده تجویز می‌شوند عبارتند از:

• تری متوپریم / سولفامتوکسازول (کوتریموکسازول، Septra)
• نیتروفورانتوئین (Macrodantin، Macrobid)
• سیپروفلوکساسین (CIPRO)
• لووفلوکساسین (Levaquin)
• سفالکسین
• سفتریاکسون
• آزیترومایسین (Zithromax، Zmax)
• داکسی سیکلین (Monodox، Vibramycin)

برای عفونت ادراری ساده ممکن است یک دوره کوتاه درمان مانند مصرف یک آنتی بیوتیک برای یک تا سه روز توصیه شود اما اینکه آیا این دوره کوتاه درمان برای درمان عفونت کافی است یا خیر  بستگی به علائم خاص شما و تاریخچه پزشکی شما دارد.

پزشک شما ممکن است یک داروی ضد درد برای از بین بردن سوزش در هنگام ادرار تجویز کند ، اما درد معمولا بلافاصله بعد از شروع آنتی بیوتیک تمام میشود. یک عارضه جانبی شایع مسکن های دستگاه ادراری تغییر رنگ ادرار به نارنجی و یا قرمز میباشد.

عفونت ادراری مکرر:

اگر شما عفونت ادراری مکرر دارید پزشک شما ممکن است توصیه های درمانی خاص داشته باشد همچون:

• آنتی بیوتیک با دوز پایین، در ابتدا برای شش ماه یا بیشتر
• یک دوز آنتی بیوتیک پس از مقاربت جنسی اگر عفونت شما ناشی از فعالیت جنسی است
• درمان استروژن واژینال اگر شما یائسه هستید

عفونت شدید:

برای عفونت ادرای  شدید، شما ممکن است درمان با آنتی بیوتیک داخل وریدی در بیمارستان نیاز داشته باشید.

تغییر سبک زندگی

عفونت های دستگاه ادراری می تواند دردناک باشند، اما شما می توانید با راهنمایی های زیر به کاهش درد خود بپردازید:

نوشیدن مقدار زیادی آب. آب برای رقیق کرد ادرار کمک می کند و همچنین باعث دفع باکتری ها میشوند

اجتناب از نوشیدنی هایی که ممکن است مثانه را تحریک کند. از خوردن قهوه، الکل، و نوشابه های حاوی کافئین یا آب میوه طبیعی تا پاک شدن عفونت بپرهیزید. آنها می توانند مثانه را تحریک کرده و موجب تشدید نیاز مکرر یا فوری به ادرار کردن شوند.

راه‌های پیشگیری از عفونت‌های ادراری

برای پیشگیری از عفونت‌های ادراری می‌توان اقدامات مختلفی انجام داد. این اقدامات شامل رعایت بهداشت شخصی، نوشیدن مقدار زیادی آب، اجتناب از نگه داشتن طولانی مدت ادرار و استفاده از لباس‌های زیر مناسب است. همچنین، در زنان، توجه به روش‌های صحیح پاک کردن ناحیه تناسلی می‌تواند خطر ابتلا به عفونت ادراری را کاهش دهد.

چرا باید به عفونت‌های ادراری توجه کنیم؟

اگرچه عفونت‌های ادراری به‌طور عمومی تهدیدی جدی به نظر نمی‌رسند، اما عدم درمان به موقع آن‌ها می‌تواند به مشکلات جدی‌تری منجر شود. از آنجا که این بیماری به راحتی درمان می‌شود، مهم است که علائم آن را جدی گرفته و در اسرع وقت اقدام به درمان کنید تا از عوارض احتمالی آن جلوگیری شود.

نتیجه گیری

در نهایت، آگاهی از علائم و روش‌های درمان عفونت‌های ادراری می‌تواند به شما کمک کند تا این بیماری را به راحتی شناسایی کرده و از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری کنید. با رعایت نکات بهداشتی و مراجعه به پزشک در زمان مناسب، می‌توانید از بروز این نوع عفونت‌ها جلوگیری کرده و از سلامت سیستم ادراری خود محافظت کنید.

منبع: www.mayoclinic.org