نفروپاتی دیابتی؛ از علائم تا تشخیص و درمان

حتما در میان نزدیکان‌تان افرادی هستند که به بیماری دیابت مبتلا باشند. این بیماری به توجه و مراقبت بسیاری نیاز دارد. در صورت عدم توجه به سطح قند خون در بیماران دیابت، این بیماری می‌تواند مسائل جدی‌تری همچون نفروپاتی دیابتی را به‌ بار آورد. نفروپاتی دیابتی یا بیماری کلیه نشات گرفته از دیابت، یکی از شایع‌ترین مسائل بیماران دیابتی به حساب می‌آید. براساس آمار به دست آمده، نزدیک به نیمی از مبتلایان دیابت در طول زندگی خود تجربه آسیب کلیوی را داشته‌‌اند. بنابراین بهتر است که اطلاعات لازم را نسبت به علائم، تشخیص و درمان نفروپاتی دیابتی کسب کنید.

آشنایی با نفروپاتی دیابتی

در کلیه‌ها مقدار زیادی فیلتر یا گلومرول وجود دارند که به تصفیه خون می‌پردازند. به مرور زمان در صورتی که دیابت فرد تحت کنترل قرار نگیرد، ممکن است به گلومرول‌های خونی در کلیه آسیب وارد شود. در شرایطی که این آسیب‌ها به فیلتر شدت داشته باشد، امکان دارد که نفروپاتی دیابتی، کاهش عملکرد کلیه و در پایان نارسایی کلیه را به دنبال داشته باشد. از عوارض رایج دیابت تیپ یک و دو می‌توان به نفروپاتی دیابتی اشاره کرد.

در نفروپاتی دیابتی در واقع تصفیه خون عملکرد صحیح خود را از دست داده و شاهد نشت میزان غیرطبیعی پروتئین از خون به درون ادرار فرد هستیم. به پروتئینی که به واسطه کلیه‌های آسیب دیده نشت پیدا می‌کند، آلبومین گفته می‌شود. در صورتی که کلیه‌ها عملکردی طبیعی داشته باشند، تنها میزان کمی از آلبومین در ادرار رویت خواهد شد. بالا رفتن میزان آلبومین در ادرار را می‌توان اولین نشانه آسیب دیدگی کلیه به علت دیابت دانست.

علائم نفروپاتی دیابتی

هنگامی که فرد در مراحل اولیه نفروپاتی دیابتی به‌سر می‌برد، امکان دارد که هیچ نشانه و علامتی بروز پیدا نکند؛ اما در مراحل بعدی شاهد یک‌سری علائم و نشانه‌ها خواهد بود. بهتر است با نشانه‌های آن آشنا باشید تا بتوانید سریعا این عارضه را تشخیص دهید و برای درمان اقدام کنید. در صورتی که بیماری دیابت دارید و متوجه نشانه‌های زیر و علائم بیماری کلیوی در خود شده‌اید، می‌بایست هر چه سریع‌تر این مسئله را با متخصص اورولوژی خود در میان بگذارید‌.

در شرایط ابتلا به دیابت، بهتر است که فرد به صورت سالیانه برای انجام آزمایش ادرار اقدام کند. این آزمایش به منظور بررسی میزان پروتئین و کراتین در خون انجام می‌گیرد. با بررسی این موارد می‌توان میزان کارآیی کلیه‌ها را سنجید. نشانه‌های نفروپاتی دیابتی شامل موارد زیر می‌شوند:

• سخت‌تر شدن وضعیت تنظیم فشار خون
  • وجود پروتئین در ادرار
• تورم پا، مچ پا، دست یا چشم
• افزایش نیاز به دفع ادرار
• کاهش نیاز به انسولین یا داروی دیابت
• گیجی یا مشکل در تمرکز
• تنگی نفس
• از دست دادن اشتها
• تهوع و استفراغ
• خارش مداوم و خستگی

احتمال ابتلا به نفروپاتی دیابتی در چه افرادی بالا است؟

فاکتورهای زیادی سبب می‌گردند که شخص به نفروپاتی دیابتی دچار شود‌. به عبارتی دیگر، تحت شرایطی امکان دارد که احتمال بروز نفروپاتی دیابتی در بعضی افراد به نسبت سایرین بیشتر باشد. موارد زیر اشاره به عواملی دارند که ریسک ابتلا به نفروپاتی دیابتی را بالا می‌برند:

• دیابت نوع یک و دو
• داشتن قند خون بالا و قرارگیری در شرایطی که به سادگی نتوان میزان آن را کنترل کرد.
• داشتن فشار خون بالا و کنترل کردن آن به سختی
• استعمال دخانیات توسط شخص دیابتی
• بالا بودن میزان کلسترول خون در شخص دیابتی
• برخورداری از سابقه فامیلی دیابتی و همچنین بیماری کلیوی

تشخیص و درمان نفروپاتی دیابتی به چه صورت است؟

در صورتی که به دیابت مبتلا هستید، پزشک احتمالا به صورت سالیانه از شما بخواهد که آزمایش خون و ادرار را انجام دهید. با انجام آزمایش خون در صورتی که آسیبی به کلیه وارد شده باشد، پزشک متوجه علائم خواهد شد؛ چراکه دیابت یک زنگ هشدار برای کلیه به حساب می‌آید. آزمایشات رایج در این زمینه شامل موارد زیر می‌شوند:

آزمایش ادرار میکروآلبومینوری

در این نوع آزمایش در واقع وجود آلبومین در ادرار مورد بررسی قرار می‌گیرد. در ادرار فرد سالم آلبومین به صورت طبیعی دیده نمی‌شود. بنابراین در صورتی که پروتئین در ادرار مشاهده شود، بدین معناست که به کلیه آسیب وارد شده است.

آزمایش خون BUN

این نوع آزمایش جهت سنجش احتمال وجود نیتروژن اوره در خون انجام می‌گیرد. نیتروژن اوره هنگامی پدید می‌آید که پروتئین فرد مورد تجزیه قرار بگیرد‌. هنگامی که نیتروژن اوره بیشتر از میزان طبیعی در خون فرد مشاهده شود، امکان دارد که نشانه‌ای مبنی بر وجود نارسایی کلیه باشد.

آزمایش خون کراتینین سرم

اندازه‌گیری سطح کراتین خون به کمک آزمایش خون سرم کراتینین انجام می‌گیرد. کلیه‌ها در واقع کراتینین را به مثانه می‌فرستند و به این شکل این ماده از بدن فرد بیرون می‌آید. در شرایطی که آسیبی به کلیه‌های شما وارد شده باشد، کراتینین در خون ماندگار خواهد شد و خارج‌ سازی آن از بدن انجام نمی‌شود‌. سطح کراتینین موجود در خون فرد در واقع نشان‌دهنده میزان فیلتراسیون گلومرولی است. با اطلاع داشتن از این مسئله می‌توان میزان عملکرد کلیه‌ها را مورد بررسی قرار داد.

بیوپسی کلیه

در صورتی که پزشک احتمال دهد که شما به نفروپاتی دیابتی دچار شده‌اید، امکان دارد بیوپسی کلیه از طرف پزشک مورد بررسی قرار بگیرد. بیوپسی کلیه در واقع به نوعی جراحی گفته می‌شود که در طی آن یک نمونه در ابعاد کوچک از یک یا هر دو کلیه فرد تهیه می‌گردد. سپس در زیر میکروسکوپ قرار می‌گیرد تا نمونه معاینه و بررسی شود.

علت نفروپاتی دیابتی چیست؟

نفروپاتی دیابتی در اصل هنگامی ایجاد می‌شود که آسیبی به عروق خونی کلیه و سلول‌های فرد دیابتی وارد شود.‌ میلیون‌ها عروق خونی کوچک که در واقع گلومرول نامیده می‌شوند، در کلیه فرد وجود دارند. سطح بالای قند خون در حالی که درمان نشده باشد، می‌تواند نفروپاتی دیابتی را به دنبال داشته باشد.

درمان نفروپاتی دیابتی به چه صورت است؟

هیچ چیزی را نمی‌توان به عنوان درمان برای نفروپاتی دیابتی در نظر گرفت. درمان‌ها تنها این قابلیت را دارند که مانع از پیشرفت بیماری شوند و این روند را به تعویق یا به صورت کلی متوقف سازند. برای انجام این کار، سطح قند خون و فشار خون می‌بایست به کمک داروها تنظیم شود و تحولی در سبک زندگی فرد ایجاد گردد. علاوه‌بر این، پزشک رژیم‌ غذایی خاصی را برای بیمار در نظر خواهد گرفت. در صورتی که بیماری کلیوی فرد بیمار به سطح ESRD برسد، به درمان‌های تهاجمی نیاز پیدا خواهد کرد.

مصرف داروها

فرد همواره باید بر سطح قند خون خود نظارت داشته باشد. مصرف دوز کافی از انسولین و دیگر داروها طبق نظر پزشک می‌تواند برای کنترل سطح قند خون کارساز باشد. در تجویزات پزشک خود احتمالا داروهایی همچون مهارکننده ACH، مسدود‌کننده‌های گیرنده آنژیوتانسین یا دیگر داروهای فشار خون جهت پایین آوردن میزان فشار خون را مشاهده کرده‌اید. یکی از داروهای نسخه‌ای که می‌تواند در این زمینه مفید واقع شود، Kerendia نام دارد. با مصرف این دارو می‌توان احتمال مرگ قلبی عروقی، آنفارکتوس غیرکشنده میوکارد و بستری شدن در بیمارستان را پایین آورد.

رژیم غذایی و دیگر تغییرات سبک زندگی

با راهنمایی پزشک یا متخصص تغذیه می‌توانید یک رژیم غذایی مناسب را برای خود در نظر بگیرید که به کلیه‌های شما نیز آسیبی وارد نشود. این رژیم‌ها در مقایسه با یک رژیم غذایی استاندارد برای اشخاص دیابتی، با محدودیت بیشتری مواجه هستند. امکان دارد توصیه پزشک به شما استفاده از موارد زیر و رعایت نکات آن باشد.

• حد مشخصی را برای مصرف پروتئین در نظر بگیرید.
• بهتر است از چربی‌های سالم استفاده کنید و استفاده از روغن‌ها و اسیدهای چرب را به حداقل برسانید.
• پایین آوردن مقدار استفاده از سدیم به ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ میلی‌گرم در دسی لیتر یا پایین‌تر
• بهتر است محدودیتی برای استفاده از پتاسیم در نظر بگیرید و استفاده از غذاهایی پرپتاسیم همچون موز، آووکادو و اسفناج را به حداقل برسانید.
•  ترجیحا استفاده از غذاهایی که حاوی فسفر هستند همچون ماست، شیر و گوشت‌های فرآوری شده را به حداقل برسد.
• داشتن یک برنامه ورزشی و عمل کردن به آن، می‌تواند نقش موثری بر کاهش فشار خون و سلامت کلیه‌ها داشته باشد.‌

چگونه از نفروپاتی دیابتی پیشگیری کنیم؟

امروزه افراد بسیاری از بیماری دیابت رنج می‌برند و نفروپاتی دیابتی نیز در کمین آن‌ها قرار دارد. نفروپاتی دیابتی می‌تواند عوارض بسیاری را در پی داشته باشد. بنابراین بهتر است سعی کنید که با این مسئله مواجه نشوید و پیشگیری‌های لازم را انجام دهید. با کارهایی همچون کنترل دیابت، فشار خون، ترک سیگار و مواردی از این قبیل می‌توان از ابتلا به نفروپاتی دیابتی پیشگیری کرد. موارد زیر اشاره به راهکارهایی جهت پیشگیری از نفروپاتی دیابتی دارند.

کنتزل بیماری دیابت

برای این‌که به بیماری نفروپاتی دیابتی مبتلا نشوید، می‌بایست دیابت خود را تحت کنترل قرار دهید؛ چراکه در صورت کنترل دیابت به شکل موثر، احتمال ابتلا به بیماری کلیوی تا حد بسیاری کاهش می‌یابد یا حداقل امکان دارد که دیرتر به آن مبتلا گردید.

کنترل فشار خون

در صورتی که فشار خون شما در سطحی بالایی قرار دارد یا در شرایطی به‌سر می‌برید که احتمال ابتلا به بیماری کلیوی در آن بالا است، بهتر است جهت پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های احتمالی تحت نظر پزشک قرار گیرید.

محدودیت در مصرف مسکن‌ها

استفاده از بعضی مسکن‌ها امکان دارد که آسیب به کلیه را در پی داشته باشد. بنابراین تا جایی که می‌توانید مصرف داروها را به حداقل برسانید. همچنین در صورتی که به مسکن‌های بدون نسخه همچون آسپرین و ایبوپروفن نیاز پیدا کرده‌اید، بهتر است که به دستورالعمل‌های آن توجه لازم را داشته باشید.

تناسب اندام و پرهیز از چاقی

در صورتی که وزن متعادلی دارید، باز هم ورزش کردن ضروری خواهد بود. توصیه می‌شود که بیشتر روزهای هفته فعالیت بدنی داشته باشید تا وزن شما ثابت بماند و دچار اضافه وزنی یا کاهش وزن نشوید. در شرایطی که فرد اضافه وزن دارد، می‌بایست سبک زندگی خود را تغییر دهد و‌ استراتژی‌های کاهش وزن را در نظر داشته باشد. با بالا بردن میزان فعالیت روزانه و کاهش کالری می‌توان وزن خود را کاهش داد.

ترک سیگار

در واقع سیگار کشیدن، کلیه‌ها را در معرض آسیب قرار می‌دهد و‌ سبب تشدید آسیب کلیه‌ها خواهد شد. اگر عادت به سیگار کشیدن دارید، بهتر است با راهکارهای ترک سیگار آشنا شوید و برای آن اقدام کنید.

سخن پایانی

نفروپاتی دیابتی در واقع به نوعی بیماری کلیه پیشرونده گفته می‌شود که امکان دارد در اشخاص مبتلا به دیابت مشاهده گردد. این نوع بیماری دیابتی کلیه در واقع در لیست عوارض ثانویه دیابت یک و دو جای دارد. نفروپاتی دیابتی کارکرد طبیعی کلیه‌ها را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد و در خارج کردن ضایعات و مایعات اضافی از بدن نقش دارد. داشتن سبک زندگی سالم به‌علاوه درمان دیابت و فشار خون را می‌توان مناسب‌ترین شیوه برای جلوگیری از ابتلا به نفروپاتی دیابتی دانست.