تعریف:

سیستیت یک اصطلاح پزشکی برای التهاب مثانه است. اغلب اوقات التهاب مثانه توسط یک عفونت باکتریایی ایجاد می شود و دراین حالت عفونت دستگاه ادراری (UTI) نامیده می شود. عفونت مثانه می تواند دردناک و آزار دهنده باشد و می تواند به یک مشکل بهداشتی جدی تبدیل شود و اگر درمان نشود به کلیه ها گسترش عفونت یابد.

با شیوع کمتر، التهاب مثانه ممکن است به عنوان یک واکنش به برخی داروها، پرتودرمانی یا ناشی از ژل اسپرم کش یا حتی استفاده طولانی مدت از سوند ادراری رخ دهد. التهاب مثانه هم چنین ممکن است به عنوان یک عارضه بیماریهای دیگر رخ دهد.

درمان معمول برای التهاب مثانه، باکتری آنتی بیوتیک است. درمان برای سایر علل التهاب مثانه بستگی به علت زمینه ای دارد.

علائم:

علائم و نشانه های التهاب مثانه اغلب عبارتند از:

  • نیاز مداوم به ادرار کردن فوری
  • احساس سوزش هنگام دفع ادرار
  • دفع ادرار به میزان کم و با دفعات زیاد
  • وجود خون در ادرار (هماچوری)
  • کدورت رنگ ادرار
  • ناراحتی در ناحیه ی لگن
  • احساس فشار در قسمت تحتانی شکم
  • تب خفیف

در کودکان، خیس کردن هایی که جدیدا رخ میدهد نیز ممکن است نشانه ای از عفونت دستگاه ادراری (UTI).

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم

اگر شما علائم و نشانه های مشترک زیر را دارید سریعا به پزشک مراجعه کنید:

  • درد پشت یا پهلو
  • تب و لرز
  • تهوع و استفراغ

اگر شما دچار فوریت در ادرار کردن، تکرر و یا دردناک بودن ادرار هستید که برای چند ساعت یا بیشتر طول کشیده و یا اگر متوجه خون در ادرار شده اید با پزشک خود تماس بگیرید.

همچنین اگر سابقه ی عفونت ادراری را در گذشته دارید و علائم مشابه با آن عفونت رخ داده حتما به پزشک مراجعه کنید.و در این حالت به صورت خودسرانه آنتی بیوتیک های دوره ی گذشته ی را مصرف نکنید زیرا ممکن است نوع عفونت شما متفاوت باشد.

اگر فرزند شما خود را خیس میکند با پزشک اطفال تماس بگیرید.

علل:

سیستم ادراری شامل کلیه ها، حالب، مثانه و مجرای ادرار است. همه ی این سیستم نقش مهمی در از بین بردن مواد زائد از بدن ایفا میکنند. کلیه ها یک جفت اندام لوبیایی شکل واقع در قسمت فوقانی و پشت شکم هستند که مواد زائد را از خون میکنند و غلظت بسیاری از مواد دیگر را تنظیم میکنند. لوله ای به نام میزنای(حالب) ادرار را از کلیه ها به مثانه حمل میکند و سپس ادرار از بدن دفع میشود.

التهاب مثانه ناشی از عفونت باکتریایی

عفونت ادراری معمولا زمانی رخ می دهد که باکتری ها در خارج از بدن از طریق پیشابراه وارد دستگاه ادراری شده و شروع به تکثیر میکنند. اغلب موارد التهاب مثانه توسط یک نوع باکتری اشرشیاکلی (باکتری E. coli) ب ایجاد می شود.

عفونت مثانه باکتریایی ممکن است در زنان به عنوان نتیجه ای از مقاربت جنسی رخ دهد. اما حتی در دختران و زنانی که از لحاظ جنسی غیر فعال هستند مستعد ابتلا به عفونت های دستگاه ادراری هستند زیرا بسیاری از این باکتریها به صورت نرمال در دستگاه تناسلی زنان زندگی میکنند.و نگهداری طولانی مدت ادرار که ممکن است در سفرها رخ دهد نیز میتواند از دیگر علل بروز این بیماری باشد.

التهاب مثانه ناشی از عوامل غیرعفونی

اگرچه عفونت باکتریایی شایعترین علت التهاب مثانه است اما تعدادی از عوامل غیر عفونی نیز ممکن است باعث التهاب مثانه شود . برای مثال:

سیستیت بینابینی (التهاب بینابینی مثانه). علت این التهاب مزمن مثانه که سندرم مثانه دردناک نیز نامیده می شود، نامشخص است. اغلب این موارد در زنان تشخیص داده میشود.

التهاب مثانه القاء شده توسط دارو. برخی داروها، به ویژه داروهای شیمی درمانی مثل سیکلوفسفامید و ایفوسفامید، می تواند باعث التهاب مثانه بشود .

التهاب مثانه ناشی از رادیوتراپی. رادیوتراپی ناحیه لگن می تواند باعث تغییرات التهابی در بافت مثانه شود.

التهاب مثانه ناشی از جسم خارجی. استفاده طولانی مدت از یک کاتتر(سوند ادراری) می تواند فرد را مستعد به التهاب مثانه کند.

التهاب مثانه ناشی از مواد شیمیایی. برخی از افراد ممکن است دارای حساسیت فوق العاده به مواد شیمیایی موجود در محصولات خاص، مانند اسپری های بهداشتی زنانه و یا ژله اسپرم کش باشند، و ممکن است واکنش های آلرژیک داخل مثانه باعث التهاب مثانه شود.

التهاب مثانه در ارتباط با شرایط دیگر. التهاب مثانه ممکن است گاهی اوقات به عنوان یک عارضه اختلالات دیگر مانند دیابت، سنگ کلیه، پروستات بزرگ شده یا آسیب های نخاعی رخ دهد.

عوامل خطر ساز:

برخی از افراد بیشتر از دیگران احتمال بروز عفونت های مثانه یا عفونت های مکرر دستگاه ادراری را دارند. زنان یکی از این گروه ها هستند. دلیل کلیدی آناتومی دستگاه ادراری تناسلی زنان است. مجرای ادراری کوتاه در زنان یک عامل مستعد کننده میباشد.

زنانی که در معرض بیشترین خطر عفونت ادراری هستند شامل:

فعال از نظر جنسی. مقاربت جنسی می تواند باعث شود باکتریها وارد پیشابراه شوند.

استفاده از روش های جلوگیری از بارداری خاص. زنانی که از دیافراگم استفاده میکنند در معرض خطر عفونت ادراری هستند. دیافراگم که حاوی عوامل اسپرم کش هست بیشتر از دیافراگم های معمولی این خطر را افزایش میدهد.

بارداری. تغییرات هورمونی در دوران بارداری ممکن است خطر عفونت مثانه را افزایش دهد.

یائسگی. سطح هورمون ها در زنان یائسه تغییر میکند که این حالت اغلب با عفونت ادراری همراه است.

سایر عوامل خطر در مردان و زنان عبارتند از:

مواردی که با خروج ادرار تداخل میکنند. مثل سنگ ادراری و یا بزرگ شدن پروستات.

تغییرات در سیستم ایمنی بدن. مانند دیابت، عفونت HIV و درمان سرطان . ضعف سیستم دفاعی بدن خطر ابتلا به عفونت باکتریایی را افزایش می دهد .

استفاده طولانی مدت از سوند ادراری. این لوله ممکن است در افراد مبتلا به بیماری مزمن و یا در افراد مسن مورد نیاز باشد. استفاده طولانی مدت می تواند آسیب پذیری نسبت به عفونت های باکتریایی را افزایش دهد.

عوارض:

هنگامی که عفونت مثانه به سرعت و به درستی درمان شود به ندرت منجر به عوارض میشود. در صورت عدم درمان میتواند باعث عوارض جدی شود.

عوارض ممکن است شامل:

عفونت کلیه. عفونت درمان نشده مثانه می تواند منجر به عفونت کلیه شود. عفونت های کلیوی ممکن است به طور دائم به کلیه شما آسیب برساند.

کودکان خردسال و افراد مسن در معرض بیشترین خطر صدمه به کلیه ها هستند، زیرا ممکن نشانه های خود را اغلب نادیده بگیرند و یا با بیماری های دیگر اشتباه گرفته شود.

وجود خون در ادرار. با التهاب مثانه، شما ممکن است دچار خون در ادرار شوید که معمولا با درمان برطرف میشوند. اگر سلول های خونی پس از درمان باقی بمانند، پزشک شما ممکن است شما را به یک متخصص ارجاع دهد تا علت زمینه ای کشف شود.

آمادگی برای ملاقات با پزشک

در صورتی که هرگونه علائم و نشانه های التهاب و عفونت مثانه را دارید به پزشک مراجعه کنید.

در اینجا اطلاعاتی وجود دارد که شما را برای این ملاقات آماده میکند.

سوالاتی که می توانید از پزشک خود بپرسید:

  • محتمل ترین علت علائم و نشانه های من چیست؟
  • آیا علل احتمالی دیگری برای علائم من وجود دارد؟
  • آیا نیاز به انجام آزمون جهت تایید تشخیص است؟
  • شما فکر می کنید چه عواملی ممکن است به التهاب مثانه من کمک کرده است؟
  • چه روش درمانی را توصیه می کنید؟
  • اگر اولین درمان بهبودی ندهد توصیه شما چه خواهد بود؟
  • چه عارضه ای مرا تهدید میکند؟
  • اگر علائم من عود کند چه خطراتی دارد؟
  • چه اقداماتی را برای کاهش خطر ابتلا به عود انجام دهم؟

در صورتی که هر سوال دیگری به ذهنتان رسید از پزشک بپرسید

سوالاتی که پزشک ممکن است از شما بپرسد؟

  • اولین بار چه زمانی شما متوجه علائم خود شدید؟
  • آیا شما در گذشته برای یک عفونت مثانه یا کلیه درمان گرفته اید؟
  • ناراحتی شما از شرایطتان تا چه حد است؟
  • آیا تکرر ادرار دارید؟
  • آیا علائم شما با ادرار کردن بهبودی میابد؟
  • آیا شما کمر درد دارید؟
  • آیا تب داشته اید؟
  • آیا شما متوجه ترشحات واژن یا خون در ادرار شده اید؟
  • آیا شما از نظر جنسی فعال هستید؟
  • آیا شما از روش های جلوگیری از بارداری استفاده میکنید؟ از چه نوعی؟
  • آیا تا به حال یک سوند ادراری استفاده کرده اید؟
  • در حال حاضر از چه داروهایی استفاده میکنید؟

آزمایش و تشخیص:

اگر شما علائم التهاب مثانه را دارید، با پزشک خود در اسرع وقت صحبت کنید. پزشک شما ممکن است موارد زیر را توصیه کند:

آزمایش ادرار

سیستوسکوپی. بررسی مثانه با استفاده از یک لوله از طریق مجرا.همچنین پزشک میتواند با سیستوسکوپ بیوپسی هم بکند

تصویربرداری. اشعه ایکس و یا سونوگرافی یا CT SCAN

درمان:

در صورتی که التهاب مثانه ی شما از نوع باکتریایی باشد پزشک از آنتی بیوتیک استفاده میکند.

درمان التهاب مثانه غیر باکتریایی:

اگر شما دارای حساسیت به مواد شیمیایی خاص مانند محصولات حمام و یا اسپرم کش ها دارید از این محصولات اجتناب کنید تا از التهاب جلوگیری شود.

تغییرات سبک زندگی

التهاب مثانه می تواند دردناک باشد، اما شما می توانید گام هایی جهت کاهش ناراحتی خود انجام دهید:

استفاده از یک صفحه گرم. یک پد گرمایی قرار داده شده در پایین شکم می تواند احساس فشار مثانه و یا درد را تسکین دهد.

مایعات فراوان. مقدار زیادی مایعات بنوشید . از خوردن قهوه، الکل، نوشیدنی های غیر الکلی حاوی کافئین بپرهیزید زیرا این مواد تحریکی هستند و باعث تکرر ادرار و افزایش التهاب میشوند.

نشستن در وان حمام. برای 15 تا 20 دقیقه برای کمک به تسکین درد و ناراحتی شما مفید است.

منبع:  www.mayoclinic.org