ناگفته های دفع پروتئین در ادرار و افزایش کراتینین

شاید شناخته شده ترین نقشی که از کلیه ها در ذهن همه افراد جا افتاده است، دفع سموم و تصفیه آلودگی های موجود در بدن باشد. اما بهتر است بدانید که کلیه ها در فرایندهایی مانند خونسازی بدن، فرایند سوخت و ساز کلسیم و استخوان ها، متابولیسم ویتامین D و کنترل سیستم اسید و باز بدن نقش اساسی دارند. نکته ای که درباره عملکرد این ارگان ها وجود دارد این است که گاهی منجر به دفع پروتئین از طریق ادرار شده و باعث مشکلات ثانویه ای می شوند. دفع پروتئین در ادرار یکی از جمله نارسایی های کلیوی است که باید در اسرع وقت تحت کنترل قرار گیرد. در این مقاله قصد داریم تا به بررسی مشکل دفع پروتئین و افزایش کراتینین پرداخته و علائم و راه های درمانی آن را شرح دهیم.

پدیده دفع پروتئین از طریق ادرار چیست؟

کلیه ها ممکن است به دلایل مختلفی دچار اختلالات عملکردی شوند که در نهایت مشکلات عدیده ای را در پی خواهند داشت. یکی از ناهنجاری های کلیوی دفع پروتئین از طریق ادرار است که در اصطلاح پزشکی پروتئینوری نامیده می شود. در واقع، کلیه ها مانند تصفیه خانه بدن عمل کرده و به کمک گلومرول ها که در اصل صافی های اصلی این اعضا هستند، خون را تصفیه می کنند.

اما مساله اینجاست که دقت این صافی ها گاهی دچار اختلال می شود و مواد مفیدی مانند پروتئین ها که نباید از صافی ها عبور کنند، از آن ها می گذرند. پروتئین ها از جمله موادی هستند که در پدیده باز جذب مواد مورد نیاز اعضای بدن، نقش مهمی دارند. بنابراین، اگر آن ها در اثر دفع پروتئین از طریق ادرار از بدن خارج شوند، مشکلات زیادی برای سوخت و ساز بدن به وجود می آید و باید در اسرع وقت درمان شوند.

برای تشخیص این اختلال باید میزان دفع پروتئین در ادرار به صورت 24 ساعته اندازه گیری شود. در صورتی که مقدار این پارامتر از 150 میلی گرم بالاتر رود، می توان ادعا کرد که فرد به دفع پروتئین از طریق ادرار دچار شده است.

افرادی که مستعد دفع پروتئین از طریق ادرار هستند چه ویژگی هایی دارند؟

به طور کلی وجود برخی ویژگی ها در افراد باعث می شود تا این افراد برای ابتلا به پدیده دفع پروتئین در ادرار مستعدتر شوند. بزرگسالانی که در سنین بالای 60 سال هستند از جمله این افراد به شمار می روند. مشکل چاقی و مشکلات کلیه که در اثر وراثت در ژنتیک شخص وجود دارند، می توانند علت بروز دفع پروتئین از طریق ادرار شناخته شوند. بروز دفع پروتئین در بانوان بارداری که با پره اکلامپسی دست و پنجه نرم می کنند (فشار خون بالا و پروتئین آوری در دوران بارداری)، اجتناب ناپذیر خواهد بود.

اگر در گروه افرادی هستید که به بیماری فشار خون بالا و یا دیابت دچار شده اید و یا سابقه بیماری هایی نظیر لوپوس اریتماتوس و مولتیپل میلوما را دارید، باید مراقب ابتلا به دفع پروتئین از طریق ادرار باشید. درمان های بیولوژیکی مانند انترلوکین 2 و داروهایی که به منظور درمان سرطان برای شیمی درمانی استفاده می شوند نظیر استرپتوزوسین، می توانند افراد را به دفع پروتئین دچار سازند.

کلیه پلی کیستیک، وجود التهاب و بیماری های عفونی در کلیه ها (گلومرولونفریت) و بیماری سرطان در کلیه ها می تواند تا حد زیادی افراد را با دفع پروتئین از طریق ادرار درگیر کند.

انواع فرایندهای دفع پروتئین از طریق ادرار کدام اند؟

دفع پروتئین از طریق ادرار یا پروتئینوری انواع مختلفی دارد که بسته به شرایط جسمانی فرد ممکن است یکی از این موارد بروز کند. این موارد در چهار دسته تقسیم بندی می شوند که در ادامه به معرفی آن ها می پردازیم.

پروتئینوری گذرا

ساده ترین نوع دفع پروتئین از طریق ادرار پروتئینوری گذرا به حساب می آید. در واقع شرایط شخص نظیر فشار خون، میزان رسوبات ادراری و ترشح پروتئین در ادرار در حالتی کاملا نرمال بوده و هیچ گونه ادم قابل توجهی برای شخص دیده نمی شود. در صورتی که آزمایش های بعدی تکرار شود، فرد متوجه می شود که پروتئین موجود در ادرار از بین رفته است.

پروتئینوری ارتواستاتیک

دفع پروتئین از طریق ادرار از نوع پروتئینوری ارتواستاتیک معمولا در افراد زیر 30 سال که قد بلند و اندام لاغری دارند بروز می کند. کارایی کلیه ها در چنین بیمارانی کاملا نرمال بوده و دفع پروتئین از طریق ادرار مقداری کمتر از یک گرم در روز دارد. این افراد از نظر جمع آوری ادرار شبانه نیز حالتی کاملا نرمال خواهند داشت.

پروتئین آوری مداوم

پروتئین آوری مداوم در اشخاصی بروز می کند که بیماری خارجی دارند اما کلیه آن ها بازدهی کاملا نرمالی از خود نشان می دهد. در چنین شرایطی رسوب ادرار و فشار خون نیز کاملا نرمال هستند و میزان آلومین دفع شده خیلی کمتر از 500 میلی گرم در طول روز خواهد بود. معمولا ادم قابل توجهی نیز در چنین اشخاصی دیده نمی شود.

پروتئینوری مداوم

پروتئینوری مداوم با دفع پروتئین از طریق ادرار به مقدار بیش از 500 میلی گرم در روز همراه خواهد بود. این مورد می تواند در اثر اختلالات و بیماری های شدید گلومرول به وجود آید. برخی از ناهنجاری هایی که در اثر بروز این نوع دفع پروتئین می توان با آن ها روبرو شد عبارت اند از: کست های گلبول قرمز و بدشکلی این نوع سلول های خونی، هیپرلیپیدمی، لیپیداوری، ایجاد فشار خون و عملکرد نامناسب و غیرعادی کلیه ها.

دفع پروتئین از طریق ادرار چه نشانه هایی دارد؟

دفع پروتئین از طریق ادرار علائم مختلفی دارد که وجود یک یا چند مورد از این موارد کافی است تا برای بررسی وضعیت خود به پزشک مراجعه نمایید. ایجاد ورم در دست ها و پاها، شکم و صورت که همان ادم نام دارد از جمله علائم این بیماری شناخته می شود. همچنین، احساس نیاز به دفع ادرار در شب و بیدار شدن برای آن از نشانه های رایج این موضوع به حساب می آید. پر ادراری و کف آلود بودن ادرار می توانند به عنوان دو مورد دیگر از نشانه های ابتلا به دفع پروتئین از طریق ادرار در نظر گرفته شوند. هر چند در تمامی این موارد مراجعه به پزشک و تجویز آزمایش های مناسب لازم است تا تشخیص دقیق تری داده شود.

دفع پروتئین از طریق ادرار چگونه تشخیص داده می شود؟

در صورت مشاهده علائم یاد شده در قسمت قبل باید به یک فوق تخصص کلیه و مجاری ادراری مراجعه کنید تا بررسی های لازم انجام شود. در چنین مواردی معمولا آزمایش ساده ادرار تجویز می شود. هر چند برای بررسی دقیق تر بهتر است جمع آوری ادرار 24 ساعته هم انجام شود. با این حال، با توجه به سخت بودن فرایند این نوع آزمایش، به جای جمع آوری 24 ساعته، از یک پارامتر دیگر در آزمایش ادرار استفاده می کنند. اندازه گیری تصادفی نسبت پروتئین به کراتین می تواند یک پارامتر مناسب برای تشخیص وضعیت کلیه ها باشد. برای افرادی که این نسبت در آن ها بیش از 30 باشد، باید درمان جدی در نظر گرفته شود و حتی گاهی ممکن است به بیوپسی کلیه نیاز پیدا کند.

راه های درمان پروتئینوری

برای درمان دفع پروتئین از طریق ادرار بهتر است برخی اعمال پیشگیرانه انجام گیرد تا وضعیت شخص بهبود پیدا کند. به طور کلی، رژیم غذایی مناسب و داشتن برنامه ورزشی منظم و ترک سیگار برای همه افراد مستعد این بیماری لازم است. همچنین افراد مبتلا به دیابت باید قند خون خود را کنترل کنند و کسانی که فشار خون دارند باید با استفاده از مهارکننده ها و تحت نظر پزشک متخصص، وضعیت خود را مدیریت نمایند.

چه رژیم غذایی برای بیماران مبتلا به دفع پروتئین از طریق ادرار مناسب است؟

برخی نکات باید در رژیم غذایی افراد مبتلا به پروتئینوری رعایت شود. محدود کردن مصرف چربی و روغن های اشباع، افزایش مصرف پروتئین و کاهش مصرف گوشت، عدم مصرف غذاهای با پتاسیم زیاد و افزایش مصرف میوه ها و سبزیجات تازه از جمله این موارد هستند.