نفرکتومی یا جراحی برداشتن کلیه چیست و چه فواید و عوارضی دارد؟

یکی از جراحی های بسیار شایع ای که در امر پزشکی وجود دارد، جراحی نفرکتومی یا برداشتن بخشی از کلیه انسان است که این موضوع می تواند به دلیل وجود برخی از بیماری های دیگر باشد. در این قسمت از وبسایت  قصد معرفی و بررسی مزایا، معایب و چگونگی انجام عمل نفرکتومی را خواهیم داشت، لطفا با ما تا انتهای این مقاله همراه باشید تا اطلاعات کامل تری از فرایند عمل جراحی نفرکتومی به دست آورید.

چرا نیاز به انجام جراحی نفرکتومی می باشد؟

متاسفانه به دلیل وجود برخی از بیماری ها نظیر سرطان کلیه و سایر بیماری هایی که با بخش کلیه وجود دارد، آسیب های بسیار جدی ای به کلیه وارد میشود که تنها راه نجات از آسیب های وارد شده، عمل جراحی برداشتن کلیه است. در این روش که یکی از عمل های جراحی شایع می باشد، کلیه ای را که به دلیل بروز بیماری های کلیوی دچار تغییر شکل، آسیب دیدگی و یا نارسایی شده اند را تحت درمان قرار می دهد.

البته این تنها پایان کار نیست بلکه افرادی که به دنبال اهدای کلیه خود هستند، با استفاده از عمل نفرکتومی این فرایند به خوبی انجام می شود که در ادامه به معرفی و بررسی انواع روش های نفرکتومی و فرایند جراحی آن خواهیم پرداخت و شما را با مزایا و معایب این عمل آشنا خواهیم کرد.

جراحی برداشتن کلیه یا نفرکتومی شامل چند بخش است؟

عمل نفرکتومی در حالت کلی به دسته اصلی زیر تقسیم بندی می شود که بر اساس نوع و میزان شدت جراحت توسط پزشک معالج تشخیص و درمان صورت می گیرد.

1. انجام فرایند نفرکتومی و برداشتن بخشی از یک کلیه که به آن نفرکتومی پارشیال گفته می شود.
2. انجام فرایند نفرکتومی و برداشتن کامل یک کلیه که به آن نفرکتومی ساده گفته می شود.
3. انجام فرایند نفرکتومی و برداشتن کامل یک کلیه، چربی ‌های اطراف آن و غده آدرنال و همچنین در برخی از موارد برداشتن غدد لنفاوی مجاور که به آن نفرکتومی رادیکال گفته می شود.

همان طور که مشاهده می کنید انجام عمل نفرکتومی دارای 3 بخش و یا 3 نوع متفاوت است که هرکدام از این بخش ها در شرایط خاص و ویژه خود انجام می شود.

در فرایند عمل نفرکتومی پارشیال تنها بخشی از کلیه فرد آسیب دیده برداشته می شود تا بتوان از بروز مشکلات جدی تر جلوگیری نمود.

در بخش دیگر که به نام نفرکتومی رادیکال است، تمام کلیه فرد آسیب دیده به صورت کامل از بدن او جدا می شود. در این روش لوله متصل کننده مثانه و کلیه که در واقع همان مجاری ادرار است نیز به صورت کامل به همراه غده هایی که در بالای آن قرار گرفته اند برداشته می شود.

البته لازم است بدانید که فرایند برداشتن کلیه سالم از بدن فردی سالم و پیوند زدن آن به بدن فرد مبتلا نیز در دسته نفرکتومی قرار می گیرد. از این رو اگر شما قصد اهدای کلیه خود را دارید می توانید از این روش به سادگی هر چه تمام تر، کلیه را به فرد بیمار منتقل کنید.

در چه مواردی عمل نفرکتومی انجام می شود؟

همان طور که اشاره نمودیم عمل نفرکتومی در واقع از آن دسته از عمل هایی است که ارتباط کاملی با بخش کلیه و برداشتن آن دارد. حال چه عواملی سبب می شود تا فرد بیماری کلیه و یا بخشی از کلیه خود را توسط عمل نفرکتومی از دست بدهد؟ در ادامه به معرفی موارد و مواقعی می پردازیم که نیاز به برداشتن کلیه و انجام فرایند عمل نفرکتومی است.

1. ممکن است فرد دچار ابتلا به سرطان کلیه شود که در این صورت برای حذف تومور و جلوگیری از پیشرفت آن، اقدام به حذف و برداشتن کلیه می کنند.
2. مورد دیگری که نیاز به فرایند عمل نفرکتومی را ایجاد می کند، وجود سنگ کلیوی است. وجود سنگ های بسیار بزرگ در کلیه و ایجاد عفونت در آن می تواند از دلایل برداشتن کلیه در فرد بیمار باشد.
3. در برخی از موارد که به ندرت به وجود می آید، به دلیل نارسایی و کوچک بودن کلیه این فرایند انجام می شود تا فرد مبتلا به فشار خون و سایر امراض دیگر نشود.
4. برخی از عفونت های کلیوی که با مصرف آنتی بیوتیک ها درمان نمی شوند، باعث ایجاد صدمه و آسیب به بافت کلیه می شوند که در این صورت پزشک متخصص تصمیم به برداشتن و حذف کلیه می گیرد.

بررسی فرایند های انجام عمل نفرکتومی به چه صورت است؟

عمل نفرکتومی یا برداشتن قسمتی از کلیه طی فرایند های خاصی انجام می شود که در ادامه به معرفی و بررسی آن ها خواهیم پرداخت. از عمده ترین مواردی که در انجام فرایند عمل نفرکتومی تاثیرگذار است، می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• جراحی نفرکتومی باز
• جراحی نفرکتومی با روش لاپاراسکوپی
• جراحی روبوتیک

جراحی نفرکتومی باز به چه صورت انجام می شود؟

در این روش که به آن جراحی نفرکتومی باز نیز گفته می شود به صورت کاملا سنتی برش های طولانی ای بر روی بدن انجام می شود تا بتوان به کلیه ها دسترسی داشت. به دلیل وجود متد های جراحی پیشرفته، کمتر از جراحی نفرکتومی باز استفاده می شود.

جراحی نفرکتومی با روش لاپاراسکوپی به چه صورت انجام می شود؟

در این روش که یکی از شایع ترین روش های انجام عمل نفرکتومی است، برش های ریزی بر روی شکم ایجاد می شود و سپس دوربین های کوچکی از منافذ ایجاد شده به درون شکم منتقل می شوند. در این روش که نیاز به بیهوشی است با این فرایند به کلیه ها دسترسی پیدا می کنند و فرایند برش و جداسازی به خوبی انجام می شود.

جراحی روبوتیک چیست و چگونه در فرایند نفرکتومی از آن استفاده می شود؟

در این روش که همانند روش لاپاروسکوپی است، فرایند برش توسط دستگاه های رباتیک انجام می شود. این دسته از جراحی ها را می توان در دسته پیشرفته قرار داد.

مراقبت های لازم در قبل، پس و در هنگام فرایند جراحی نفرکتومی به چه صورت است؟

برای آن که بتوان نتیجه ایده آلی را از جراحی نفرکتومی دریافت نمود، نیاز به مراقبت های پس و بعد از درمان است. از این رو موارد زیر را با دقت مورد توجه قرار دهید تا بتوانید خود را برای یک عمل ساده نفرکتومی آماده کنید.

قبل از جراحی نفرکتومی باید چه مواردی را رعایت کنیم؟

قبل از شروع و فرایند عمل برداشتن کلیه ها شما باید مواردی را رعایت کنید تا بتوان مناسب ترین و ایده آل ترین عمل جراحی را انجام داد. از این رو باید به موارد زیر توجه کنید:

1. قبل از عمل به دنبال افرادی باشید که بتوانید با استفاده و کمک از آن ها فعالیت های روزانه خود را انجام دهید.
2. لطفا قبل و پس از عمل به هیچ عنوان سیگار نکشید چراکه سیگار باعث کاهش فرایند طبیعی بهبود زخم می شود و همچنین ممکن است مشکلات تنفسی ای برای شما به وجود آورد.
3. ممکن است پزشک معالج قبل از عمل شما را به مصرف مسکن و ضد درد عادت دهد، در این صورت بهتر است از مسکن ها استفاده کنید تا در طول عمل خون ریزی شدیدی نداشته باشید.
4. در برخی از مواقع مصرف آسپرین قبل و پس از عمل می تواند شرایط را کمی نامساعد کند، از این رو سعی کنید حتما از پزشک معالج خود در خصوص نحوه مصرف آسپرین مجدد سوال کنید.
5. سعی کنید قبل از عمل در خصوص تمامی دارو هایی که مصرف می کنید با پزشک خود هماهنگی های لازم را داشته باشید.
6. شب قبل از انجام عمل، سعی کنید حتما غذاهای سبکی همانند سوپ و.. را میل کنید.
7. از صبح یا نیمه صبح به هیچ عنوان غذا و مایعات همانند آب، قهوه، چای و… مصرف نکنید.

بعد از عمل جراحی نفرکتومی باید به چه مواردی توجه کنیم؟

پس از انجام فرایند عمل نفرکتومی شما نیاز به رعایت کردن برخی از موارد دارید تا بتوانید روند بهبودی خود را به سریع ترین زمان ممکن انتقال دهید در غیر این صورت ممکن است مشکلاتی برای شما به وجود بیاید که روند بهبود را کاهش دهد. از مهم ترین مواردی که باید به آن توجه داشته باشید، می توان به موارد زیر اشاره نمود:

1. به دلیل آن که این جراحی همواره پر عروق و پر خون می باشد بلافاصله پس از عمل باید جایگزینی مناسب برای مایعات و خون انجام شود.
2. علائم حیاتی، وضعیت پوست، سیستم درناژ ادراری و… به صورت کامل انجام شود تا مشکلی برای فرد به وجود نیاید.
3. حتما از آنتی بیوتیک ها و مسکن هایی که پس از عمل برای شما تجویز می شود استفاده کنید.
4. پزشک معالج وظیفه دارد تا تمامی موارد مراقبتی و نگهداری را به خانواده بیمار منتقل کند تا ان ها بتوانند در منزل به آسانی فرایند مراقبت و نگهداری را انجام دهند.

جمع بندی مقاله نفرکتومی یا جراحی برداشتن کلیه

ما در این مقاله به معرفی و بررسی نفرکتومی یا جراحی برداشتن کلیه و انواع آن پرداختیم، همچنین شما را با انواع روش های درمان و موارد مهم و تاثیر گذاری که در این بیماری وجود دارد نیز آشنا ساختیم. چنانچه سوالی در این خصوص دارید می توانید با ما در تماس باشید و یا به صورت خلاصه متن زیر را مطالعه کنید:

جراحی برداشتن کلیه (نفرکتومی )، برداشتن بخشی از یک کلیه (نفرکتومی پارشیال)

برداشتن کامل یک کلیه (نفرکتومی ساده)

برداشتن کامل یک کلیه، چربی‌های اطراف آن و غده آدرنال (نفرکتومی رادیکال). در این موارد، گاهی اوقات غدد لنفاوی مجاور نیز برداشته می‌شود.

دو نوع عمل نفرکتومی برای کلیه وجود دارد: برداشتن بخشی از کلیه (نفرکتومی پارشیال) و برداشتن کامل کلیه (نفرکتومی رادیکال).

در نفرکتومی پارشیال یا جزئی، تنها بخش‌های بیمار یا آسیب‌دیده کلیه برداشته می‌شود. اما در نفرکتومی رادیکال، تمام کلیه همراه با بخشی از لوله‌ای که از کلیه به مثانه متصل است (مجرای ادرار) و غده‌ای که در بالای کلیه قرار دارد (غده آدرنال) و بافت‌های چربی اطراف کلیه برداشته می‌شود. وقتی که هر دو کلیه‌ها به طور همزمان برداشته می‌شود، عمل نفرکتومی دوطرفه نامیده می‌شود.
امروزه عمل پارشیال نفرکتومی به عنوان یک تکنیک استاندارد در درمان کلیه های آسیب دیده و تومورهای کوچک و بخصوص در اختلالات دوطرفی کلیه با هدف حفظ توده نفرونی و افزایش عملکرد کلیه شناخته شده است. تحقیقات نشان داده است که بیمارانی که دارای یک کلیه می باشند بسیار بیشتر در معرض اختلال عملکرد و بطور کل بیماریهای مزمن کلیه قرار می گیرند. با توجه به پیشرفت های علم پزشکی و مطالعات بسیاری که تاکنون بر روی جراحی های کمترتهاجمی انجام گرفته، ارجحیت روش پارشیال نفرکتومی از طریق لاپاروسکوپی نسبت به عمل باز از لحاظ مزایای حین و پس از جراحی ثابت گردیده است.

دکتر فریدون خیام فر فوق تخصص اورولوژی
جراح کلیه و مجاری ادراری
استاد و عضو هیئت علمی دانشگاه