در این نوشته می خوانید:
امروزه بیماری‌های زیادی در جامعه شیوع پیدا کرده که گریبان‌گیر نوزادان، کودکان، نوجوانان و… شده‌اند. یکی از این عارضه‌ها که بیشتر در بین کودکان شایع شده است، تنگی محل اتصال حالب به لگنچه نام دارد. هر گونه تنگی که در قسمت حالب احساس شود، به معنای فشار به کلیه شناخته خواهد شد. این بیماری بیشتر در بین کودکان دیده می‌شود و گاهی اوقات بیمار در هنگام تولد دچار این بیماری نبوده و با گذشت زمان و رسیدن به سن بلوغ، علائم خود را نشان خواهد داد. علائم وجود تنگی حالب به لگنچه چیست؟ چگونه میتوان این عارضه را درمان کرد؟ آیا این بیماری علت خاصی دارد؟
علت بروز تنگی محل اتصال حالب به لگنچه
به طور کلی حالب به شکل یک لوله است که ادراری که در کلیه تولید می‌گردد را به سمت مثانه هدایت می‌کند. این لوله محلی را برای تنفس کلیه‌ها نیز در نظر می‌گیرند به شکلی که اگر مسدود یا تنگ شود، باعث ایجاد فشار و خفگی روی کلیه می‌گردد. دلایل انسداد و تنگی حالب به دو دسته مادرزادی و اکتسابی تقسیم‌بندی می‌شوند. یکی از شایع‌ترین حالت‌های انسداد حالب ایجاد تنگی محل اتصال حالب به لگنچه است.
این نوع عارضه مادرزادی بوده؛ به طوری که میتوان گفت به علت عبور یک رگ غیرطبیعی از گلوگاه کلیه و وارد شدن فشار به آن، حالب در قسمتی که به لگنچه باید اتصال داشته باشد، دچار انسداد می‌شود یا این‌که به طور کلی لوله حالب به شکل مادرزادی تنگ است. این انسداد در نتیجه باعث کاهش سرعت دفع ادرار از کلیه می‌گردد و کلیه دچار آسیب خواهد شد.
علائم بروز تنگی حالب به لگنچه
از سری علائمی که در هنگام بروز تنگی حالب به لگنچه وجود دارند میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- استفراغ
- ادرار خونی
- توده شکمی
- سنگ کلیه
- اختلال رشد
- وجود تب و لرز به دلیل وجود عفونت
- داشتن علائم عفونت ادراری
- فشار خون بالا
- داشتن درد دائم؛ اما خفیف در قسمت پهلو و به خصوص در هنگام مصرف مایعات
ناگفته نماند که گاهی اوقات این بیماری بدون وجود هیچ علائمی در فرد وجود دارد که با انجام کارهایی از قبیل سونوگرافی، پزشک به آن پی خواهد برد.
شیوه تشخیص تنگی محل اتصال حالب به لگنچه
هنگامی که مادر نوزاد جهت انجام سونوگرافی اقدام نماید، در صورتی که جنین دچار این عارضه باشد به راحتی قابل تشخیص خواهد بود و با اطلاع یافتن به موقع مادر و پزشک از وجود تنگی حالب به لگنچه، از وارد شدن آسیب به کلیه جنین جلوگیری خواهد شد. گاهی اوقات این عارضه تا پس از تولد نوزاد خود را نشان نمی‌دهد؛ اما برخی از آزمایش‌ها برای تشخیص این بیماری وجود دارند که شامل موارد زیر می‌شوند:
- سونوگرافی: با انجام سونوگرافی شما می‌توانید از اتساع لگنچه آگاهی یابید؛ اما برای اطلاع یافتن از تنگی محل اتصال حالب به لگنچه روش دقیقی به شمار نمی‌رود.
- CT Scan شکم: این روش به نسبت سونوگرافی از دقت بالاتری برخوردار است؛ اما در دوران بارداری امکان استفاده از آن وجود ندارد که یکی از معایب این روش به شمار می‌رود.
- اسکن هسته‌ای کلیه‌ها: اگر کلیه عمل افتراقی داشته باشد طی این آزمایش نشان داده می‌شود و یکی از بهترین روش‌ها برای آگاهی از محل انسداد در سیستم اداری است.
- پیلوگرافی وریدی: ماده وریدی تزریق می‌شود و باعث ترشح توسط کلیه می‌گردد و از این طریق می‌توانند مسیر انسداد و حالب را تشخیص دهند.
- پیلوگرافی رتروگراد: گاهی اوقات به علت اختلال در عملکرد کلیه امکان تزریق وریدی وجود ندارد و باید به روش سیستوسکوپی و قرار دادن کاتتر به درون لگنچه ماده حاجب به روش مستقیم داخل لگنچه تزریق گردد و بعد از خارج شدن کاتتر و انجام دادن پیلوگرافی، محلی که انسداد رخ داده شناسایی خواهد شد.
- MRI: با انجام ام آر آی میتوان از وضعیت حالب، مثانه و کلیه اطلاع یافت.
اسکن هسته ای دی تی پی آ چیست؟
اولین سونوگرافی که برای تشخیص گشادی حالب به لگنچه صورت می‌گیرد، در زمان ۱ الی ۴ هفته بعد از به دنیا آمدن نوزاد خواهد بود. توصیه می‌شود که آزمایش در روزهای اول تولد صورت نگیرد. سونوگرافی یکی از روش‌های بدون درد است که شما می‌توانید از طریق آن آگاه گردید که آیا سایز لگنچه مناسبی دارید یا خیر. قطر لگنچه مناسب و طبیعی ۶ میلی‌متر است. اگر قطر لگنچه بیشتر از ۱۵میلی‌متر باشد باید رسیدگی شده و به سراغ درمان آن رفت. حدودا ۸ الی ۱۴ درصد از افرادی که به این عارضه دچار هستند، برگشت ادراری مثانه به کلیه نیز دارند.
چنانچه در سونوگرافی برگشت ادراری دیده نشود و قطر لگنچه از ۱۵ میلی‌متر بیشتر باشد، اسکن هسته‌ای دی تی پی آ پیشنهاد می‌گردد که از طریق داروی فوروسماید انجام خواهد شد. همچنین پیشنهاد شده که این اسکن در حدود ۶ هفته بعد از تولد نوزاد صورت گیرد. از جمله مواردی که در اسکن ای دی پی آ به آن‌ها توجه می‌شود میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- منحنی تخلیه ماده رادیواکتیو از هر کلیه
- اسکن پس از تخلیه مثانه
- اسکن تأخیری
- زمان تخلیه نیمی از ماده رادیواکتیو از کلیه
- کارکرد هر یک از کلیه‌ها به تفکیک
چگونه تنگی حالب به لگنچه را درمان کرد؟
چگونه تنگی حالب به لگنچه را درمان کرد؟
اگر مشکل تنگی محل اتصال حالب به لگنچه بسیار شدید باشد، فرد باید تحت عمل جراحی قرار گیرد. از سری روش‌های جراحی حالب میتوان موارد زیر را نام برد:
- پیلوپلاستی: اساس کار این روش جراحی پیلوپلاستی است که با دو روش جراحی باز و لاپاراسکوپیک انجام می‌شود. در هر دو روش ابتدا محل تنگی مشخص می‌گردد و مجددا لوله حالب به لگنچه اتصال خواهد یافت.
- اندوسکوپیک: هنگامی که بعد از انجام آندوسکوپی آگاه شوید که عارضه تنگی حالب به لگنچه وجود دارد باید به سراغ جراحی اندوپیلوتومی بروید. سپس به کمک این روش در قسمتی که انسداد رخ داده برشی ایجاد می‌گردد. در این روش نیاز به ایجاد برش روی شکم نبوده، بلکه با ایجاد برش روی قسمت انسداد از طریق مجرای ادراری به حالب وارد می‌شود و به کمک کوتر این کار صورت می‌گیرد. ناگفته نماند که پس از پایان عمل جراحی تا زمانی که فرد بهبود پیدا کند، یک لوله به نام استنت در بدن بیمار قرار داده خواهد شد تا بتواند از طریق آن دفع ادرار داشته باشد. همچنین گاهی اوقات علاوه‌بر استنت یک لوله دیگر با اسم نفروستومی برای مدت زمان کوتاهی وظیفه خارج کردن ادرار از طریق پوست را برعهده خواهد داشت.
- پرکوتانوس: از طریق پوست یک بریدگی بسیار کوچک در یک قسمت از بدن و در بین دنده و لگن صورت می‌گیرد.
- لاپاراسکوپی: این روش برای افرادی که مابقی روش‌ها جهت درمان تنگی محل اتصال حالب به لگنچه آن‌ها تاثیرگذار نبوده‌اند، مفید واقع می‌شود.