کلیه سنگ ساز و راهکارهای پیشگیری از آن

غیرممکن است درباره کلیه سنگ‌ ساز و مشکلات ناشی از آن بی‌اطلاع باشید. کلیه که یکی از اندام‌های داخلی و بسیار مهم بدن به حساب می‌آید، نقش بسیار مؤثری در حفظ تعادل الکترولیت‌های خون و دفع مواد مازاد بدن دارد. این اندام ممکن است در اثر تجمع مواد معدنی و نمک‌ها به عارضه‌ای به نام سنگ کلیه دچار شود. جالب است بدانید که این سنگ‌ها بر اثر دلایل مختلف به وجود آمده و امکان داشته تا بخش‌هایی از کلیه تا مثانه را در بر گیرد. امروزه با توجه به پیشرفت علم پزشکی در این زمینه می‌توان گفت درمان‌های دارویی و گیاهی متعددی برای این عارضه کشف شده‌اند.

سنگ کلیه چیست؟

سنگ‌های کلیه در طولانی مدت بر اثر وجود میزان زیاد املاح و نمک در ادرار به وجود می‌آیند. علی‌رغم این‌که فرد حین ابتلا به این عارضه ممکن است درد بسیار زیادی را متحمل شود، جالب است بدانید که با تشخیص زودهنگام این بیماری و درمان اصولی آن آسیبی به بدن وارد نخواهد شد. پیشنهاد می‌شود برای تشخیص این عارضه به متخصص اورولوژی مراجعه نمایید؛ چراکه تنها متخصصین در این حیطه می‌توانند به درستی میزان سنگ کلیه و ابعاد آن را تشخیص دهند.

علائم کلیه سنگ ساز

بسیاری از افراد که به سنگ کلیه مبتلا هستند توانایی کشف علائم این عارضه را ندارند؛ چراکه طریقه‌های قرار‌گیری سنگ در کلیه متفاوت بوده و هر کدام از آن‌ها علائم مخصوص به خود را دارند. برخی از سنگ‌ها که درون کلیه باقی می‌مانند، علامت خاصی نداشته و طبیعتاً مشکلی را نیز به وجود نخواهند آورد. طریقه قرارگیری بخشی از سنگ‌ها بدین شکل بوده که در میزنای رفته و ممکن است خروج ادرار را با فشار همراه نمایند. لازم به ذکر است که اگر می‌خواهید با علائم کلی وجود سنگ کلیه آشنا شوید، می‌بایست به مواردی چون تغییر رنگ ادرار به صورتی، قرمز یا قهوه‌ای، تب و لرز، سوزش ادرار، ادرار بدبو یا تیره، تهوع و استفراغ، تکرر ادرار، کم شدن حجم ادرار و… توجه کنید.

چه افرادی بیشتر در معرض سنگ کلیه هستند؟

از آنجایی که دلایل به وجود آمدن این سنگ‌ها عمدتاً به وجود املاحی چون کلسیم، سیترات و… مربوط می‌شود، در اغلب مواقع پزشک متخصص شما توصیه می‌کند تا حتی‌الامکان از مصرف مکمل‌هایی دارویی و غذا‌های دارای این املاح بدون تجویز خودداری نمایید. همچنین ممکن است برخی از عوامل همچون چاقی، بیماری یا عمل جراحی نیز تأثیر بسزایی در احتمال ابتلا به سنگ کلیه داشته باشند. افرادی که مشکلاتی چون عمل جراحی بای پس معده، جراحی روده، بیماری کلیوی پلی‌کیستیک و… را تجربه نموده‌اند بهتر است نسبت به پیشگیری از ابتلا به این عارضه در مقایسه با دیگر افراد کمی هوشیارتر باشند.

انواع سنگ کلیه

آگاهی نسبت به انواع سنگ کلیه می‌تواند به شما و پزشک متخصص کمک شایانی نماید؛ چراکه با این کار نه تنها می‌توان درمان بهتری را انتخاب نمود، بلکه شرایط چگونگی پیشگیری از تشکیل مجدد سنگ کلیه نیز برای شما بیان می‌گردد. برخی از سنگ‌های کلیه از نوع کلسیمی بوده و اغلب به شکل کلسیم اگزالات و کلسیم فسفات ظاهر می‌شوند. این ماده اغلب در میوه‌ها، سبزیجات و مغز‌ها وجود دارد که مصرف بیش از حد آن‌ها می‌تواند بسیار مضر و آسیب‌زننده باشد.

یکی دیگر از گونه‌های سنگ کلیه، سنگاستروویت (Struvite) بوده که بر اثر عفونت مجاری ادرار به وجود آمده و علائم بسیار خفیف و کمی دارد. برخی از افراد در طول روز از مایعات به میزان بسیار کم استفاده می‌نمایند. می‌توان گفت این قشر از افراد برای ابتلا به سنگ‌های اسید اوریکی در مقایسه با سایر افراد پیشرو هستند. از آنجایی که امروزه منشأ برخی از بیماری‌ها ژنتیک افراد است، بیماری سنگ کلیه نیز از این قاعده مستثنا نبوده و می‌تواند به علت ترشح میزان زیاد آمینو اسید، سنگ‌های سیستین را به وجود آورد.

عوامل موثر در دفع سنگ کلیه

می‌توان گفت اندازه و محل سنگ تأثیر بسیار زیادی در دفع آن دارند. بسیاری از سنگ‌ها که دارای ابعاد ۴ میلی‌متر و کمتر هستند، حین دفع به سادگی از مجاری ادرار عبور کرده و زمان دفع آن‌ها حدوداً ۳۱ روز خواهد بود. نوع دیگری از سنگ‌ها که ابعاد آن‌ها بین ۴ الی ۶ میلی‌متر است، نیاز به درمانی اصولی‌تر خواهند داشت؛ چراکه ممکن است برای فرد درد بسیار زیادی را به وجود آورند. همچنین سنگ‌هایی که بیشتر از این میزان بوده‌اند، نیازمند دفع توسط پزشک متخصص با استفاده از روش‌های درمانی چون جراحی هستند.

عامل بعدی که می‌تواند برای دفع سنگ‌های کلیه مؤثر واقع شود، محل سنگ‌ها است. همان‌طور که پیش‌تر بیان شد این سنگ‌ها ممکن است محیطی از کلیه تا مثانه را اشغال نمایند که در این‌ صورت می‌بایست با استفاده از روش‌های مخصوص، محل آن‌ها تشخیص داده شود. سنگ‌هایی که در مجاورت مثانه قرار دارند، احتمال دفع آن‌ها به صورت خود به خود وجود دارد. براساس آمار به دست آمده از پژوهش متخصصان در این حیطه می‌توان گفت حدوداً ۴۸% از سنگ‌هایی که نزدیک به مثانه قرار دارند، بدون هیچ‌گونه مشکلی برطرف شده و فرد درمان خواهد شد.

اغلب پزشکان برای دفع راحت‌تر این نوع سنگ‌ها، استفاده از روش‌های درمانی خانگی چون مصرف آب، آب ریحان، آب لیمو و… را توصیه می‌کنند. لازم به ذکر است که این روش‌ها کاملاً کم‌ خطر بوده و می‌توان سریعاً به نتیجه‌ای مطلوب دست پیدا کرد.

راهکارهای پیشگیری از ابتلا به سنگ کلیه

علی‌رغم این‌که همچنان متخصصان اورولوژی دلایل به وجود آمدن سنگ کلیه را به درستی کشف نکرده‌اند، می‌توان با کمک برخی از عوامل میزان ابتلا به این عارضه را تا حد بسیار زیادی کاهش داد. براساس مطالعات صورت گرفته در خصوص بیماری سنگ کلیه می‌توان گفت این عارضه در اقصی نقاط جهان در حال پیشرفت بوده و تنها با انجام اقدامات ذیل می‌توان میزان ابتلا به آن را کاهش داد. برخی از این راهکار‌ها بسیار ساده هستند و می‌توان با صرف مبلغی بسیار ناچیز، اثرات درمانی بسیار زیاد آن‌ها را مشاهده کرد. توصیه می‌کنیم پس از مشورت و ارائه نکات لازم به متخصص، با استفاده اصولی و معیّن این مواد این عارضه را برای همیشه از بین ببرید.

استفاده از مایعات به میزان بسیار زیاد

نوشیدن مایعات نه تنها خواص بسیار زیادی برای جلوگیری از ابتلا به سنگ کلیه دارد، بلکه می‌تواند خون را بهتر در رگ‌های شما جاری کرده و اکسیژن را به خوبی به نقاط بدن شما هدایت کند. باتوجه به این‌که روزانه حداقل ۲ لیتر ادرار از بدن انسان خارج می‌شود، می‌بایست میزان مایعات مصرفی خود را در طی روز به مقدار ۴ لیتر افزایش دهید.

استفاده اصولی از داروهای معده

همان ‌طور که پیش‌تر بیان شد، یکی از گونه‌های سنگ کلیه سنگ کلسیمی است؛ به همین جهت تمامی متخصصان توصیه می‌کنند دارو‌های معده را با تجویز اصولی پزشک در مدت زمان مشخص مصرف نمایید. از آنجایی که مواد تشکیل‌دهنده دارو‌های معده آنتی اسید‌ها هستند، این دارو‌ها اغلب دارای مقدار زیادی کلسیم بوده که مصرف بیش از اندازه آن‌ها می‌تواند منجر به وجود سنگ کلیه کلسیمی گردد.

مصرف اصولی کلسیم

براساس شواهد و بیانات متخصصان مختلف می‌توان به این نکته پی برد که حدوداً ۹۲% از سنگ‌های دفع شده کلیه افراد از سنگ‌های کلسیمی تشکیل شده‌اند. این آمار هرگز مناسب نبوده و می‌بایست حین استفاده از مواد غذایی و مکمل‌های دارویی دقت بیشتری به خرج داد. شما می‌توانید با بررسی و مصرف اصولی مواد غذایی چون شیر، کره، پنیر، دوغ و سایر فرآورده‌های حاوی کلسیم از ابتلا به این عارضه تا حد بسیار زیادی جلوگیری کنید.

مصرف منیزیم و ویتامین B6

تعداد بسیار زیادی از پژوهشگران ایرانی و سوئدی در خصوص روش‌های جلوگیری از ابتلا به سنگ کلیه به این نکته پی برده‌اند که استفاده از مواد غذایی دارای منزیم می‌تواند میزان ابتلا به این عارضه را تا ۹۰% کاهش دهد. علت علمی این روش این است که منزیم با اگزالات واکنش نشان داده و می‌تواند میزان اثرات منفی آن را کاهش دهد. همچنین در کنار مصرف منزیم، استفاده از مواد غذایی و مکمل‌های دارویی دارای ویتامین B6 نیز بسیار توصیه می‌شود.

مصرف ویتامین A

اگرچه جلوگیری از ابتلا به سنگ کلیه مدنظر است؛ اما جالب است بدانید که مصرف ویتامین A می‌تواند تأثیر بسیار زیادی در مجاری ادراری افراد بگذارد. اغلب متخصصان در وهله اول برای جلوگیری از این عارضه، استفاده از این ویتامین را توصیه می‌کنند؛ چراکه این ویتامین در مواد غذایی چون زردآلو، کلم بروکلی، طالبی، کدو تنبل، کدو مسما (یا کدو رشتی)، جگر، سیب زمینی و… به وفور یافت شده و شما می‌توانید در انواع وعده‌های غذایی خود از آن‌ها استفاده نمایید.

کاهش مصرف نمک

اغلب متخصصان توصیه می‌کنند اگر در خانواده خود سابقه ابتلا به سنگ کلیه کلسیمی را دارید، تا حد امکان از مصرف بی‌اندازه نمک خودداری نمایید. بهتر است میزان نمک مصرفی خود را به مرور کاهش دهید؛ به این معنا که روزانه حدوداً ۲ الی ۳ گرم از نمک را حذف کنید. این کار به سادگی امکان‌پذیر بوده و کافیست مصرف غذا‌های شور چون پنیر شور، تنقلات چون چیپس و پفک، غذا‌های نمک سود شده و… را کنترل نمایید.