در این نوشته می خوانید:
تعریف
سنگ مثانه توده ای از مواد معدنی سخت شده در مثانه است.سنگ مثانه زمانی ایجاد میشود که ادرار در مثانه غلیظ میشود و کریستالیزه میشود.غلیظ شدن ادرار اغلب زمانی است که فرد نمیتواند مثانه اش را خوب تخلیه کند.
سنگ مثانه اغلب علائم و نشانه ی خاصی ندارد و در جریان بررسی برای سایر مشکلات کشف میشود.هنگامی که علائم رخ میدهد از درد شکم تا وجود خون در ادرار متفاوت است.
سنگ مثانه میتواند خود به خود دفع شود.و در صورت عدم دفع خودبخودی نیاز هست تا با روش هایی خارج گردد.سنگ مثانه ی دفع نشده میتواند باعث عفونت و سایر عوارض گردد.
علائم
برخی از افراد با سنگ مثانه هیچ مشکلی ندارند حتی زمانی که سنگ بزرگ هست. اما اگر یک سنگ موجب تحریک دیواره مثانه و یا باعث توقف جریان ادرار شود علائم و نشانه ها میتوانند آغاز گردند. این علائم شامل:
- درد در ناحیه شکم
- در مردان، درد یا ناراحتی در آلت تناسلی مردانه
- ادرار کردن دردناک
- تکرر ادرار
- مشکل در ادرار کردن و یا قطع جریان ادرار
- خون در ادرار
- ادرار تیره و یا رنگ غیر طبیعی ادرار
علل
سنگ مثانه زمانی تشکیل میشود که توانایی تخیله ی خوب مثانه کاهش می یابد.در این حال در ادرار باقی مانده مواد معدنی رسوب میکند و کریستالیزه میشود.
برخی شرایطی که باعث اختلال در تخلیه ادرار از مثانه میشود.
بزرگ شدن غده پروستات. بزرگ شدن پروستات یا هایپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH)، می تواند سنگ مثانه را در مردان ایجاد کند. پروستات بزرگ، می تواند مجرای ادرار را فشرده کند و سبب قطع جریان ادرار گردد که در نهایت ادرار در مثانه باقی می ماند.
اعصاب آسیب دیده (مثانه نوروژنیک). اعصاب مسئول پیام رسانی جهت تخلیه ی مثانه هستند اگر در جریان برخی بیماریها آسیب ببینند :مانند سکته ی مغزی و یا آسیب به اعصاب نخاعی ممکن است تخلیه ی مثانه دچار اشکال شود.
شرایط دیگری که می تواند سنگ مثانه ایجاد کند شامل:
التهاب. اگر مثانه دچار التهاب شود میتواند ایجاد سنگ کنند. عفونت های دستگاه ادراری و پرتودرمانی لگن هر دو باعث التهاب مثانه میشوند.
دستکاریهای پزشکی. گهگاه، سوند ادراری می تواند باعث سنگ مثانه شود.مواد معدنی در سطح سوند کریستالیزه میشود و سنگ تشکیل میشود.
سنگ کلیه. سنگ هایی که در کلیه ها تشکیل میشوند همان سنگ مثانه نیستند. آنها به طرق مختلف و اغلب به دلایل مختلف ایجاد می شود. اما گاهی اوقات سنگ های کوچک کلیه به حالب و از آنجا به مثانه رفته و در مثانه رشد می یابند.
عوامل خطرساز:
در کشورهای در حال توسعه، سنگ مثانه در کودکان شایع است علت آن اغلب به دلیل کم آبی بدن، عفونت و یک رژیم غذایی کم پروتئین میباشد. در بخش های دیگر جهان، سنگ مثانه اصولا در بزرگسالان به خصوص در مردان سن 30 سال و بالاتر رخ می دهد.
شرایطی که خطر ابتلا به سنگ مثانه را افزایش میدهد:
انسداد در مسیر خروجی مثانه. مثل بزرگ شدن پروستات که باعث انسداد جریان خروجی ادرار گردد.
مثانه نوروژنیک(مثانه ی عصبی). سکته مغزی، آسیب های نخاعی، بیماری پارکینسون، دیابت، فتق دیسک بین مهره ای و تعدادی از مشکلات دیگر می تواند اعصاب ها کنترل عملکرد مثانه راآسیب برساند.
عوارض:
سنگ مثانه که دفع نشده حتی آنهایی که ممکن است علائمی ایجاد نکنند میتوانند باعث علائمی گردند مثل:
- اختلال در عملکرد مثانه.
- عفونت های دستگاه ادراری.
آماده شدن برای ملاقات پزشک
اگر شما علائم سنگ مثانه را دارید بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
در اینجا اطلاعاتی وجود دارد که شما را برای این ملاقات آماده میکند.
سوالاتی که میتوانید از پزشک بپرسید:
- آیا سنگ مثانه میتواند خود به خود دفع گردد؟
- اگر نه، آیا نیاز به اقدام خاصی جهت خارج کردن دارند؟
- اگر سنگ خارج نشود چه عوارضی دارد؟
- آیا دارو برای از بین بردن سنگ مثانه وجود دارد؟
- آیا محدودیتی در رژیم غذایی من وجود دارد؟
- آیا سنگ دوباره میتواند ایجاد شود؟
اگر سوال دیگری به ذهنتان میرسد حتما از پزشک خود بپرسید.
چه انتظاراتی از پزشک خود دارید؟
- از کی علائم شما شروع شد؟
- آیا علائم شما مداوم و یا گاه به گاه است؟
- علائم شما چگونه تشدید می یابند؟
- آیا تب و لرز داشته اید؟
- آیا موردی باعث بهبود علائم شما شده است؟
- چه مواردی باعث بدتر شدن علائم شما میشود؟
آزمایشات و تشخیص
برای رسیدن به تشخیص از راه های زیر میتوانید اقدام کنید:
1)معاینات فیزیکی:نشان دهنده ی متسع بودن مثانه است
2)آزمایش ادرار:آزمایش ادرار ممکن است خون ،باکتری و یا کریستال را در ادرار شما نشان دهد.
3)معاینات تصویر برداری:شامل عکس ساده،سونوگرافی و ct اسکن میتوانند سنگ مثانه را نشان دهند.
درمان
به طور کلی، سنگ مثانه باید خارج شود. اگر سنگ کوچک است، پزشک شما ممکن است توصیه کند که شما یک مقدار زیادی از آب را هر روز بنوشید تا سنگ دفع گردد. با این حال، به این دلیل که سنگ مثانه اغلب ناشی از اختلال در تخیله ی مثانه است دفع سنگ بعید است.و تقریبا در همه ی موارد نیاز به خارج سازی سنگ است.
شکستن سنگ
در این فرایند پزشک با وسیله ای به نام سیستوسکوپ وارد مثانه شده و با استفاده از لیزر سنگ را میشکند و آن را خارج میکند.
جراحی
در صورتی که سنگ به اندازه ای بزرگ باشد که نتوان از راه های فوق باعث خروج آن شد پزشک از طریق جراحی باز اقدام به تخلیه ی آن میکند.بیماریهای همراه مثل بزرگی خوش خیم پروستات نیز در همان زمان قابل جراحی است.
پیشگیری
سنگ مثانه معمولا ناشی از یک بیماری زمینه ای است که سخت میتوان از آن جلوگیری کرد اما برای کاهش ریسک بزرگ شدن آن میتوان:
در مورد علائم ادراری غیر معمول بپرسید. تشخیص زودهنگام و درمان بزرگ شدن پروستات یا شرایط اورولوژی دیگر ممکن است خطر ابتلا به سنگ مثانه را کاهش دهد.
مقدار زیادی مایعات بنوشید. نوشیدن مایعات بیشتر، به ویژه آب، ممکن است از سنگ مثانه جلوگیری کند.
منبع: www.mayoclinic.org