آزمایش پروستات | آشنایی با روش انجام و کاربرد آن

آزمایش پروستات یکی از رایج‌ترین آزمایشاتی است که در حال حاضر در تمامی آزمایشگاه‌های کشور انجام می‌گیرد. این آزمایش به منظور تشخیص و جلوگیری از سرطان پروستات انجام می‌شود. بیماری‌های مربوط به پروستات از رایج‌ترین بیماری‌هایی هستند که در بین مردان بسیار شایع بوده و برای تشخیص آن نیاز به انجام برخی از آزمایشات پروستات است. از متداول‌ترین آزمایش‌های پروستات می‌توان به آزمایش psa اشاره کرد که یک نوع آزمایش خون به شمار می‌رود که در وهله اول جهت تشخیص و غربالگری بیماری سرطان پروستات انجام می‌شود. این آزمایش از جمله آزمایشات چکاپ کلی بدن به حساب می‌آید.

آزمایش پروستات چه کاربردی دارد؟

در علم پزشکی امروز چندین نوع آزمایش وجود دارند که به منظور بررسی وضعیت پروستات انجام می‌شوند. آزمایش پروستات کاربرد‌های بسیاری داشته که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• به منظور بررسی اندازه پروستات
• جهت بررسی کردن میزان التهاب پروستات و بیماری‌های غده‌ پروستات
• جهت تشخیص سرطان پروستات

انجام آزمایش پروستات در انواع مختلفی انجام می‌شود که هر یک از آن‌ها ویژگی‌های خاص خود را دارند که پس از غربالگری آن، تمامی آزمایشات جهت تشخیص قطعی بیماری، روی بیمار انجام می‌گیرند.

آزمایش پروستات به چند روش انجام می ‌شود؟

روش اول: سابقه پزشکی

قبل از هر آزمایشی در ابتدا نیاز است که به یک پزشک معالج مراجعه کرده و سوابق پزشکی خود را ثبت نمایید و تشکیل پرونده دهید. به این منظور نیاز است تا به یک متخصص اورولوژی مراجعه نموده که در سوابق پزشکی شما به علائمی چون تغییر میل جنسی به‌طور اتفاقی، کاهش وزن شدید، فشارخون بالا یا وجود بیماری زمینه‌ای مانند دیابت و…. اشاره می‌شود.

علاوه‌بر این موارد پزشک از شما در رابطه با سابقه این بیماری در خانواده‌تان از شما سوال می‌کند تا دریابد که این بیماری در شخص ارثی است یا خیر و به چه میزان احتمال قطعی بودن آن وجود دارد. (سابقه بیماری سرطان پروستات یا تشخیص آن در سن کمتر از ۶۵ سالگی در پدر، برادر، دایی یا عمو). مواردی همچون استفاده از مشروبات الکلی، مصرف قلیان یا تنباکو نیز می‌توانند از عوامل ابتلا به این بیماری باشند.

روش دوم: بیوپسی پروستات

یکی از دقیق‌ترین آزمایشاتی که جهت تشخیص پروستات انجام می‌شود، بیوپسی پروستات نام دارد. منظور از بیوپسی، برداشتن نمونه از روی بافت پروستات بوده که نیاز است مورد آزمایش قرار گیرد. به عبارتی در این روش، پزشک معالج جهت بررسی واکنش‌های بافتی پروستات، بخشی از آن را در قالب نمونه زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار داده تا رفتار‌های رشد غیرقابل کنترل و نیز غیرطبیعی غده پروستات را زیر نظر داشته باشند. در این نوع از آزمایش پروستات، به وسیله یک سوزن نازک که به درون بافت پروستات فرو می‌رود، بخشی از این بافت به عنوان نمونه جهت انجام آزمایش برداشته می‌شود.

این سوزن می‌تواند از طریق بیوپسی ترانس رکتال یا از طریق پوست بین کیسه بیضه انجام گیرد. این در حالی است که پزشک در طول انجام تمامی مراحل نمونه‌برداری، از دوربین‌های تصویربرداری مغناطیسی، تحت عنوان MRI جهت ثبت مراحل انجام آزمایش استفاده می‌کند.

بیوپسی فیوژن پروستات به وسیله MRI

پیش از انجام آزمایش بیوپسی، نیاز است که بیمار چند هفته قبل جهت انجام برخی از آزمایشات MRI به پزشک معالج خود مراجعه کند. در طول انجام سونوگرافی ترانس رکتال و MRI، از یک برنامه خاص کامپیوتری جهت ادغام این دو تصویر در یک ‌مانیتور جهت دید بهتر پزشک استفاده می‌شود که به منظور نمایش مناطق مشکوکی از منطقه بیوپسی فرد مورد استفاده قرار می‌گیرد. به عبارتی پزشک به هنگام مشاهده هر یک از قسمت‌های مشکوک نسبت به نمونه‌برداری از منطقه بیوپسی اقدام کرده تا مورد بررسی و آزمایش قرار دهد.

استفاده از آزمایش PSA برای تشخیص سرطان پروستات

این نوع از آزمایش که یکی از ابتدایی‌ترین تست‌های تشخیص سرطان پروستات به شمار می‌رود؛ صرفا جهت بررسی تعداد سلول‌های خونی یا التهابی مارکر‌های آن مورد استفاده قرار می‌گیرد. منظور از مارکر افزایش موادی در ترکیب خون است که در پی یک التهاب یا عفونت به وجود می‌آید. PSA یکی از پروتئین‌های خونی بوده که افزایش تعداد آن می‌تواند توسط سلول‌های سرطانی نیز صورت پذیرد و از همین رو این آزمایش پروستات، تست PSA نام گرفت. ناگفته نماند که این تست مانند تست بارداری، نتیجه قطعی را در بر نداشته و ممکن است خطا‌هایی در بروز نتیجه آن به چشم بخورند که زیاد قابل استناد نباشند.

در واقع می‌توان گفت که تست pca یک نوع غربالگری اولیه برای حدسیات بوده که ممکن است درست یا غلط باشند. در حالت کلی اگر میزان psa خون فرد کمتر از ۴ نانوگرم در میلی باشد، امکان ابتلای به سرطان پروستات کمتر است. ( البته برخی از مردان در این حالت نیز به سرطان پروستات مبتلا می‌شوند). اگر میزان psa خون فرد بیشتر از ۱۰ نانوگرم در میلی باشد امکان ابتلای آن به سرطان پروستات بیش از ۵۰ درصد خواهد بود.

کاربرد آزمایش PSA در تشخیص سرطان پروستات

سرطان پروستات یکی از بیماری‌های رایج در بین مردان به حساب می‌آید که مهم‌ترین امر در درمان آن، تشخیص به موقع بروز بیماری در فرد است. آزمایش تست psa می‌تواند یکی از روش‌های تشخیص این بیماری باشد که البته تشخیص آن صددرصد نبوده و نمی‌توان به‌طور قطع به آن اکتفا کرد. افزایش میزان psa خون می‌تواند یکی از علائم ابتلا به سرطان پروستات مردان باشد. در نتیجه می‌توان گفت که کاربرد آزمایش psa در غربالگری و احتمال ابتلای فرد به آن بیماری است.

در برخی از موارد پزشک برای انجام غربالگری سرطان پروستات، از روش معاینه دیجیتالی مقعد استفاده می‌کند. این روش نیز مانند تست psa روش قطعی برای تشخیص بیماری به شمار نمی‌رود و به همین دلیل برای تشخیص دقیق‌تر، معمولا پزشک معالج، انجام تست بیوپسی را برای فرد پیشنهاد و تجویز خواهد کرد. همچنین از تست psa به هنگام درمان بیماری نیز استفاده می‌شود تا از میزان افزایش یا کاهش psa خون، میزان واکنش‌دهی بیماری به روش درمانی اطلاعات کافی به دست آید.

مزایای آزمایش پروستات از نوع PSA

سرطان جزء آن دسته از بیماری‌هایی است که اگر تشخیص آن سریع‌تر انجام شود، روند جواب‌دهی آن به درمان نیز افزایش می‌یابد. آزمایش psa نیز به تشخیص بیماری در وهله اول کمک می‌کند و سبب می‌گردد تا بتوان بیماری را سریع‌تر تشخیص داده و نسبت به درمان آن نیز سریع‌تر اقدام شده و در نتیجه از تعداد افرادی که به‌واسطه سرطان پروستات از دست می‌روند، کاسته می‌شود.

از طرفی دیگر روند رشد بیماری سرطان پروستات بسیار آهستگ و به کندی پیش می‌رود و ممکن است طی سالیان درازی شما مبتلا به سرطان پروستات بوده باشید؛ اما از این موضوع آگاهی نداشته و در نتیجه برای اقدام به درمان بیماری خیلی دیر شده باشد. از همین رو تست PSA می‌تواند تشخیص اولیه را انجام داده و فرد را برای اقدامات بعدی آماده و آگاه سازد.

سخن پایانی

سرطان پروستات در عصر حاضر به یکی از معضلات جدی در جامعه امروزی تبدیل شده که نیاز است به آن توجه ویژه‌ای شود. آزمایش‌های بسیاری جهت تشخیص و نحوه درمان بیماری سرطان پروستات وجود دارند که می‌توان با انجام هر یک از آن‌ها نسبت به اقدامات بعدی جهت درمان بیماری اقدام کرد. از جمله رایج‌ترین آزمایش‌های تشخیص سرطان پروستات تست psa نام داشته که یک نوع غربالگری اولیه این بیماری به شمار می‌رود. آزمایش پروستات برای تمامی مردان در سنین زیر ۶۵ سال و حتی بیشتر، جهت تشخیص سلامت پروستات پیشنهاد می‌شود.