منظور از هیدروسل چیست و روش درمان آن چگونه است؟

تعریف هیدروسل:

هیدروسل کیسه ای پر از مایع در اطراف بیضه است که موجب ورم در کیسه بیضه میشود. هیدروسل در نوزادان شایع است ولی  معمولا در طول سال اول زندگی  بدون هیچ درمانی از بین می رود  و در پسران بزرگتر و مردان بالغ می تواند به علت التهاب یا آسیب درون اسکروتوم (کیسه ی بیضه) ایجاد شود. بنا بر مشاهدات انجام گرفته تا کنون، تقریباً ۱۰ درصد از آقایان با کیسه های هیدروسل متولد می شوند، با این حال این کیسه ها می توانند مردان را در هر سنی تحت تاثیر قرار بدهند.

هیدروسل معمولا دردناک نیست و ممکن است به هیچ درمانی نیاز نداشته باشد. با این حال، اگر شما تورم اسکروتوم دارید برای رد کردن سایر عللی که میتواند موجب تورم کیسه ی بیضه شود به پزشک خود مراجعه کنید. هیدروسل  مشکلی در قدرت باروری آقایان هم ایجاد نمیکند و تنها در حالتی که خیلی بزرگ باشد ممکن است مشکلاتی در این زمینه پدید آورد.

همان طور که ذکر شد هیدروسل ها به طور کلی تهدیدی برای بیضه ها محسوب نخواهند شد. علاوه بر این، این کیسه ها معمولاً بدون درد هستند و به صورت خود به خودی و بدون هیچگونه درمانی ناپدید می شوند. با این حال در صورتی که در نواحی بیضه ها تورم احساس می‌ کنید، بهتر است فوراً به یک پزشک متخصص مراجعه کنید تا دلیل این امر را پیدا کنید. زیرا این مسئله ممکن است در اثر سرطان بیضه به وجود بیاید.

دلیل ایجاد هیدروسل

در اواخر دوران بارداری، بیضه های یک نوزاد پسر از سمت شکم او به سمت داخل کیسه بیضه پایین می روند. کیسه بیضه، کیسه ‌ای از جنس پوست است که پس از پایین آمدن بیضه ها آن ها را در خود نگه می دارد و از آن ها حفاظت می ‌کند.

در طی تکامل جنین پسر، بیضه ها یک کیسه طبیعی حاوی مایعات در اطراف خود دارند. عموماً این کیسه خود به خود بسته می شود و بدن کودک در حین سال اول پس از تولد مایعات را به داخل خود جذب می کند.

این امر برای نوزادان مبتلا به هیدروسل اتفاق نمی ‌افتد و بنا بر گزارشات یک کلینیک تحقیقاتی، نوزادانی که زودرس به دنیا می آیند، بیشتر از سایر نوزادان در معرض ابتلا به هیدروسل قرار می ‌گیرند.

علاوه بر دوران نوزادی، هیدروسل ها می توانند در اواخر زندگی یک مرد و عموما در بالای سنین ۴۰ سالگی در آقایان ایجاد شود.

این امر عموماً زمانی اتفاق می ‌افتد که مجاری خروجی از بیضه ها که به سمت پایین می ‌آید، بسته نشده و همچنان مایعات به داخل آن وارد شوند. ممکن است این مجاری پس از چهل سالگی مجدداً باز شود که موجب حرکت مایعات از داخل شکم به سمت داخل کیسه بیضه می شود.

علاوه بر این هیدروسل ها می توانند به دلیل وجود التهابات یا در اثر رسیدن آسیب در کیسه های بیضه یا در مجاری منتهی به آن ایجاد شوند. التهاب نیز می تواند در اثر عفونت یا اپیدیدیمیت یا هر بیماری دیگری در اطراف بیضه ها رخ بدهد.

 

انواع هیدروسل

هیدروسل به طور کلی به دو نوع مرتبط و غیرمرتبط تقسیم بندی می شود:

–        هیدروسل غیر مرتبط

این نوع از هیدروسل زمانی اتفاق می ‌افتد که کیسه بیضه بسته شود، اما بدن مایعات داخل آن را جذب نکند. این مایعات باقیمانده عموماً در طی یک سال جذب بدن خواهند شد.

–        هیدروسل مرتبط

این نوع از هیدروسل زمانی اتفاق می ‌افتد که تمام مسیر اطراف کیسه بیضه بسته نشود و بنابراین مایع بتواند به داخل کیسه وارد شده و یا از آن به خارج از کیسه جریان پیدا کند.

علائم هیدروسل :

همانطور که پیش از این نیز به آن اشاره شد، هیدروسل به تنهایی معمولاً دردی همراه خود نخواهد داشت و تنها موجب تورم کیسه بیضه می شود. در مردان بالغ ممکن است احساس سنگینی در ناحیه کیسه بیضه ایجاد شود. در برخی موارد هم ممکن است تورم بیضه ها در صبح نسبت به عصر هنگام شدیدتر باشد. با این حال این تورم معمولاً دردناک نخواهد بود.

در صورتی که شما یا فرزندتان یک درد ناگهانی یا شدید در کیسه بیضه خود احساس می‌ کنید بهتر است به دنبال مراجعه به یک پزشک متخصص و یافتن علت و درمان آن باشید.

زیرا این درد می تواند نشانه بیماری دیگری به نام پیچ خوردگی بیضه ها باشد. پیچ خوردگی بیضه ها معمولاً در اثر آسیب دیدگی بر اثر یک سانحه یا تصادف اتفاق می ‌افتد. این امر یک اتفاق متداول نیست، اما یک فوریت پزشکی محسوب می‌ شود زیرا در صورت عدم توجه و اقدام به موقع برای درمان می‌ تواند منجر به انسداد خون در ناحیه بیضه ها و در نهایت ناباروری مرد بشود.

بنابراین توصیه می کنیم در صورتی که احساس می کنید شما یا فرزندتان دچار پیچ خوردگی بیضه شده اید فوراً به اورژانس یک بیمارستان مراجعه کنید و یا با اورژانس تماس بگیرید تا فوراً به مشکل رسیدگی کنند. زیرا این مسئله نیاز به رسیدگی فوری و درمان به موقع دارد و در صورت عدم توجه مشکلات جبران ناپذیری را به همراه خواهد داشت.

برای درمان هیدروسل کی به پزشک مراجعه کنیم؟

زمانی که خودتان و یا کودکتان تورم بیضه را تجربه کردید به پزشک مراجعه کنید.این امر بسیار مهم است که سایر عللی که باعث تورم بیضه میشوند کنار گذاشته شوند.به طور مثال ممکن است هیدروسل با ضعف عضلات جدار شکم همراه باشد و این مسئله منجر به فتق مغبنی گردد.

هیدوسل یک کودک معمولا به طور خود بخود از بین میرود با این حال اگر هیدروسل کودکتان بعد از یکسال از بین نرفت و بزرگتر شد از پزشک کودکتان بخواهید تا هیدروسل او را دوباره معاینه کند.

اگر خودتان یا کودتان دچار درد یا تورم شدید یا ناگهانی همراه با آسیب به بیضه شدید این امر نیازمند رسیدگی فوری پزشکی است.این علائم میتواند ناشی از پیچ خوردگی بیضه (تورشن بیضه ) باشد.تورشن بیضه باید در عرض چند ساعت از شروع علائم درمان گردد تا بیضه حفظ شود.

علل هیدوسل در کودکان:

هیدروسل می تواند قبل از تولد ایجاد می شود. به طور معمول، بیضه ها از حفره شکم کودک در حال رشد به داخل کیسه بیضه فرمیرود. کیسه ی هر بیضه، اجازه می دهد مایع اطراف بیضه ها قرار بگیرد. معمولا هر کیسه بسته میشود و مایع داخل آن جذب میگردد(هیدروسل غیرارتباطی). با این حال، مایع می تواند پس از بسته شدن کیسه داخل آن باقی بماند و اغلب در طول سال اول زندگی کودک جذب میگردد.اما گاهی راه ارتباطی کیسه ی بیضه باز میماند(هیدروسل ارتباطی).اندازه ی کیسه میتواند تغییر کند و اگر کیسه ی بیضه تحت فشار قرار بگیرد،مایع داخل کیسه میتواند به داخل شکم وارد شود.هیدروسل های ارتباطی اغلب با فتق های مغبنی همراه هستند.

مردان بالغ:

هیدروسل میتواند بدلیل التهاب داخل کیسه ی بیضه ایجاد شود.التهاب میتواند ناشی از عفونت بیضه باشد یا ناشی از التهاب اپیدیدیم(اپیدیدیمیت).

عوامل خطر:

بیشتر هیدروسل ها در ابتدای تولد وجود دارند. 1تا 2 درصد نوزادان دارای هیدروسل هستند.نوزادانی که نارس هستند ریسک ابتلای بالاتری نسبت به نوزادان رسیده(ترم )دارند.

در مردان بالغ اغلب هیدروسل در سنین بالای 40 سالگی رخ میدهد.عوامل خطر این سنین عبارتند از :

• آسیب هایی که به کیسه ی بیضه وارد میشود
• عفونت، از جمله عفونت های منتقله از راه جنسی

عوارض هیدروسل:

هیدروسل معمولا خطرناک نیست و معمولا باروری را تحث  تاثیر قرار نمیدهد. با این حال، ممکن است با بیماریهای زمینه ای بیضه که میتواند با عوارض جدی در ارتباط باشد همراه باشد، از قبیل:

• عفونت یا تومور: در هر دو صورت ممکن است تولید یا عملکرد اسپرم کاهش یابد.
• فتق مغبنی: حلقه ای از قوس های گیرکرده ی روده در دیواره ی شکم که ممکن است تهدید کننده ی حیات باشد.

• 

  هیدروسل

آماده شدن برای رفتن به دکتر جهت درمان هیدروسل :

اگر شما یا کودکتان تورم اسکروتوم بدون درد دارید ، شما باید به ارولوژیست مراجعه کنید.در اینجا اطلاعاتی وجود دارد که شما را برای رفتن به نزد دکتر آماده میکند:

چه کارهایی باید انجام بدهید:

1. یک لیست از تمام علائمی که خودتان یا کودکتان دارید به همراه مدت زمان علائم تهیه کنید.
2. نوشتن اطلاعات پزشکی کلیدی، از جمله هر گونه جراحت اخیر که ممکن است کیسه بیضه را تحت تاثیر قرار دهد  و هر گونه منابع احتمالی عفونت، از جمله بیماریهای منتقل یابنده از طریق جنسی را یادداشت کنید.
3. یک لیست از تمام داروها، ویتامین ها یا مکمل که شما یا فرزند شما در حال حاضر مصرف هستید را تهیه کنید
4. تمام  سوالاتی را که باید از دکتر خود بپرسید آماده کنید.

برای هیدروسل، برخی از سوالات اساسی که میتوانید  از دکتر پرسید عبارتند از:

1. شما فکر میکنید چیزی باعث این تورم شده است؟  آیا علل احتمالی دیگر وجود دارد؟
2. چه نوع آزمایشهایی  مورد نیاز است؟
3. چه درمانی توصیه میکنید؟
4. چه علائم و نشانه نشان می دهد که اکنون زمان درمان هیدروسل است؟
5. آیا  محدودیتی در انجام فعالیت های روزانه توصیه می کنید؟

در صورتی که سوالات دیگری از پزشک خود دارید حتما به این لیست اضافه کنید.

از پزشک خود چه انتظاراتی دارید؟

دکتر شما به احتمال زیاد تعدادی سوال از شما بپرسد. آماده ی پاسخ بودن به سوالات پزشک از نگرانی های شما کم میکند.

در صورتی که کودک شما دچار هیدروسل است ،ممکن است دکتر بپرسد:

1. اولین بار چه زمانی این متوجه این تورم شدید ؟ آیا از آن زمان تا کنون بزرگتر شده است؟
2. آیا فرزند شما درد هم دارد؟
3. آیا فرزند شما هر گونه علائم دیگری دارد؟
4. اگر شما دچار هیدروسل شده اید ممکن است دکتر از شما بپرسد:
5. اولین بار چه زمانی متوجه تورم شدید ؟
6. آیا هر گونه ترشح از آلت تناسلی یا خون در مایع منی خود داشته اید؟
7. آیا احساس ناراحتی یا درد در منطقه آسیب دیده میکنید؟
8. آیا  درد در هنگام مقاربت یا زمانی که انزال میشوید دارید؟
9. آیا  نیاز مکرر و یا فوری به ادرار کردن دارید؟ آیا سوزش ادرار دارید؟
10. آیا شما و شریک زندگی تان  برای بیماریهای جنسی تست شده اید؟
11. آیا در امور روزانه وسایل سنگین بلند میکنید؟
12. آیا تا به حال مبتلا به عفونت های دستگاه ادراری یا عفونت پروستات یا سایر بیماری های پروستات شده اید؟
13. آیا تا به حال رادیوتراپی  و یا عمل جراحی در منطقه آسیب دیده داشته اید ؟

در حین انجام این اقدامات اگر شما فردی هستید که از نظر جنسی فعال هستید باید از تماس جنسی با شریک زندگی خود بپرهیزید

آزمایش و تشخیص هیدروسل :

به منظور تشخیص این مشکل، پزشک متخصص یکسری معاینات بالینی انجام می دهد. در صورتی که فرد بیمار دچار هیدروسل باشد به احتمال زیاد کیسه بیضه متورم خواهد بود اما دردی نخواهد داشت. پزشک از میان کیسه محتوی مایعات نمی تواند به خوبی بیضه ‌های بیمار را لمس و معاینه کند.

همچنین ممکن است پزشک وجود هرگونه درد و ناراحتی در بیضه ها را بررسی کند و یا به کیسه بیضه نور بتاباند. دلیل تاباندن نور به بیضه ها این است که پزشک بهتر بتواند مشاهده کند که آیا مایعی درون کیسه بیضه جمع شده است یا خیر. در صورتی که درون کیسه بیضه مایع وجود داشته باشد، به نور اجازه عبور می دهد و کیسه بیضه در اثر این امر روشن مشاهده می ‌شود. با این حال در صورتی که کیسه بیضه در اثر ورود یک توده سرطانی شده باشد، نور نمی تواند از داخل آن عبور کند. این آزمایش تشخیص قطعی تومور محسوب نمی ‌شود اما می تواند به تشخیص قطعی کمک کند.

در برخی مواقع ممکن است پزشک به شکم بیمار فشار وارد کند تا وجود فتق اینگوینال را در بیمار مورد بررسی قرار دهد. علاوه بر این برای بررسی وجود هرگونه مشکلی در ناحیه بیضه ها، ممکن است پزشک از بیمار بخواهد که به جلو خم شود و یا سرفه کند. لازم به ذکر است فتق اینگوینال زمانی اتفاق می ‌افتد که بخش کوچکی از روده در یک نقطه بیرون بزند. این مسئله مشکل خطرناکی به حساب نمی آید، اما بیشتر مواقع پزشکان برای درمان آن انجام عمل جراحی را توصیه می‌ کنند.

مسئله حائز اهمیت دیگر بررسی عفونت خون یا ادرار است. به این منظور پزشک یک آزمایش نمونه گیری خون و یا ادرار از بیمار می گیرد. حتی در برخی مواقع برای بررسی وجود فتق اینگوینال، تومور یا سایر علت های تورم بیضه از سونو گرافی استفاده می شود.

آزمایش به احتمال زیاد با یک معاینه ی فیزیکی توسط پزشک آغاز خواهد شد که شامل:

• حساسیت را در کیسه ی بیضه ی بزرگ شده میسنجد.
• بر روی شکم شما فشار وارد میکند تا فتق های مغبنی را مورد سنجش قرار دهد
• آزمایش عبور نور از ورای کیسه ی بیضه را انجام میدهد(اگر شما مبتلا به هیدروسل باشید نور به شفافیت از کیسه ی بیضه عبور میکند)

بعد از این مرحله پزشک احتمالا آزمایش خون و آزمایش ادرار جهت عفونت های مختلف درخواست میکند .همچنین سونوگرافی جهت بررسی فتق عای مغبنی و وجود یا عدم وجود توده یا سایر علل تورم در بیضه درخواست میشود.

درمان هیدروسل:

برای نوزادان پسر، هیدوسل  معمولا خود به خود در عرض یک سال ناپدید می شوند. اگر هیدروسل پس از یک سال از بین نرود  و یا اگر بزرگ شود ،ممکن است نیاز به عمل جراحی داشته باشد.

برای مردان بالغ ، هیدروسل اغلب خود به خود ظرف شش ماه ناپدید میشود. هیدروسل تنها زمانی که بزرگ شده باشد و باعث ناراحتی یا بدشکلی شده باشد ممکن است نیاز به درمان جراح داشته باشد.

جراحی (برداشتن هیدروسل)

این روش می تواند به صورت سرپایی توسط بیهوشی عمومی و یا بی حسی انجام گردد. یک برش در کیسه بیضه یا قسمت تحتانی شکم ایجاد میشود و هیدروسل تخلیه میگردد. در صورتی که جراح در حین جراحی فتق مغبنی یک هیدروسل را ببیند حتما باید آن را جراحی کند حتی اگر بیمار هیچ شکایتی از هیدروسل نداشته باشد.

خطرات عمل جراحی هیدروسل و بیهوشی

عمل های جراحی معمولا با عوارضی همراه هستند که کاملا طبیعی می باشند، که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• واکنش های آلرژیک
• مشکلات تنفسی
• اختلال در ضربان قلب
• لخته شدن خون در حین عمل یا عدم توقف خونریزی
• وارد شدن صدمات جبران ناپذیر به کیسه بیضه و یا رسیدن آسیب به عصب
• عفونت

معمولاً پس از عمل استفاده از کمپرس یخ و بیضه بند و استراحت مطلق طی چند روز عوارض پس از عمل جراحی و ناراحتی های این عمل کاهش می یابد. پس از مدتی پزشک یک معاینه عمومی مجدد انجام می ‌دهد زیرا نتایج نشان می دهد در برخی مواقع هیدروسل بازگشت پذیر است.

 آسپیراسیون با سوزن

یکی دیگر از روش های درمانی هیدروسل تخلیه مایع درون آن با استفاده از یک سوزن بلند و مخصوص است. طی این عمل سوزن به درون کیسه وارد می ‌شود و مایع را از درون آن به بیرون می کشد. در برخی مواقع از داروهایی استفاده می‌ شود که از پر شدن مجدد کیسه بیضه از مایعات جلوگیری می کند.

آسپیراسیون با سوزن یک روش درمانی بازگشت پذیر است و بنابراین تنها برای کسانی استفاده می ‌شود که در معرض خطرات این جراحی قرار داشته باشد. علاوه بر این عوارض جانبی آسپیراسیون با سوزن مانند احساس یک درد موقت در ناحیه کیسه بیضه و هم چنین خطر ابتلا به عفونت موجب می‌ شود از این روش درمانی کمتر استفاده شود.

انتظارات پس از عمل جراحی هیدروسل

خوشبختانه نتایج حاصل از برطرف شدن هیدروسل به صورت خود به خودی یا با استفاده از عمل جراحی بسیار موفقیت آمیز است. در صورتی که برای برطرف کردن هیدروسل بنا به تشخیص پزشک یک بیمار اقدام به جراحی کند، حدوداً یک هفته پس از عمل درد وی کاملاً برطرف خواهد شد.

علاوه بر این در صورت شدید بودن درد، بیمار می تواند از مسکن استفاده کند. نکته حائز اهمیت دیگر آن است که معمولاً بیماران می ‌توانند یک الی دو هفته پس از عمل به فعالیت‌ های طبیعی خود بپردازند. با این حال توصیه می شود از نشستن با فرم ناصحیح و فعالیت هایی مانند دوچرخه سواری حداقل به مدت سه هفته دوری کند.

علاوه بر این بهتر است فعالیت های هیجانی و تنش زا حداقل سه هفته پس از عمل انجام نشود. ممکن است پزشک بخواهد پس از چند هفته بعد از عمل محل برش را معاینه کند تا روند بهبود زخم را بررسی کند. به منظور سرعت بخشیدن به روند بهبود زخم توصیه می شود حتماً با استفاده از دوش گرفتن، محل زخم تمیز نگه داشته شود تا از ابتلا به عفونت جلوگیری ‌شود.

پیگیری مراقبت از هیدروسل

پس از جراحی شما ممکن است به یک لوله ی کوچک جهت تخلیه ی ترشحات بیضه برای چند روز نیاز داشته باشید.برای کم شدن ناراحتی شما پزشکتان ممکن است توصیه کند:

1. تور محافظ بیضه
2. یخ برای کاهش تورم

دکتر شما ممکن است به شما توصیه کند که جهت پیگیری مراجعه کنید زیرا هیدروسل ممکن است که عود کند.